به جای کشتی حسین سوار تایتانیک شدیم!

سگ، شامه تیزی دارد. بسیاری از پرندگان، چشم‌های تیزبینی دارند. خفاش‌ها گوش‌های بسیار حساسی دارند.

زبان اغلب علفخواران کارآیی زیادی دارد و بالاخره حشرات بسیاری هستند که شاخک‌ها و پرزهای لامسه‌شان از پوست صاف انسان حساس‌تر است.

مشخص است که انسان در مقایسه با دیگر جانوران، از اندام‌های حسی زیاد کارآمدی برخوردار نیست؛ اما ویژگی منحصر به فرد ما در داشتن «قوه تفکر» است که تمام ادراکات را از حواس پنجگانه جمع‌آوری و آنچه را برای ما مهم است به نحو احسن هماهنگ می‌کند.

شاید مطالبی که در ادامه می‌خوانید به نوعی «تمرین خوب دیدن» و «تمرین تفکر» باشد که ما را به خودشناسی (معرفت نفس) که همان «انفع المعارف» است، برساند.

در دنیای چشم

150 میلیون سلول نوری، آماده دریافت تصاویر هستند. 120 میلیون تار نازک و 70 میلیون تار ضخیم در چشم وجود دارد.

90% اطلاعاتی که وارد مغز ما می‌شود از راه چشم است. این بدان معنی است که حس بویایی، شنوایی، چشایی و لامسه فقط 10% اطلاعات ورودی به مغز ما را شامل می‌شوند و حجم انبوه اطلاعات باقی مانده سهم حس بینایی است.

جذابیت این خلقت خداوندی، موجب شده است که ده‌ها کتاب‌ رمان و ده‌ها فیلم‌ها سینمایی با عنوان «چشم» ساخته و منتشر شود. ما نیز می‌خواهیم نگاهی دقیق‌تر به نگاه (یعنی حاصل فعالیت چشم)، داشته باشیم و ضمن تقویت سواد بصری، به نوعی خودشناسی و در نتیجه زمانه شناسی و وظیفه شناسی هم برسیم.

ما با مشاهده چیز یاد می‌گیریم

حجم بیشتر آموزش ما از زمان کودکی از طریق مشاهده است که به آن یادگیری مشاهده‌ای (Observational learning) می‌گویند. شاید نحوه تقلید کردن بامزه کودکان کوچک را دیده باشید.

بخش یادگیرنده مغز حیوانات و انسان‌ها شامل نورون‌های آینه‌ای است (Mirror neurons) که محیط بیرون را (خوب یا بد) همانند آینه‌ای به داخل ذهن ما منعکس می‌کنند.

دیدگاه

آنقدر به روزمرگی افتاده‌ایم که متوجه جزئیات اطرافمان نیستیم. پدیده‌های کاملا متفاوت برایمان یکسان شده‌اند درحالی که هرکدام دنیایی حرف دارند.

نگاه 360 درجه در خزندگان، نگاه نافذ و پرعمق عقابی، نگاه متوجه جغد، نگاه خشمگین و پرهیبت، نگاه پر مهر، نگاه وحشت، نگاه حیرت، نگاه غمگین، نگاه خندان، نگاه حسرت، نگاه عبرت،… آیا متوجه تفاوت‌ها در هرکدام هستیم؟

عکس معروف «احتضار» (Fading away)

هنری رابینسون (Henry Robinson) در سال 1858 تصویر غمگینی از لحظه منتهی به فوت یک دختربچه ثبت کرد. فضای سنگینی بر عکس حاکم است. اما نکته جالب چهره ناپیدای پدر است که به پنجره تکیه داده و معلوم نیست به کجا می نگرد. ما چهره پدر را نمی‌بینیم اما عکس چنان پرقدرت است که گویی نگاه غمگین و مستأصل پدر، نادیده با ما حرف می‌زند!

مادر مهاجر

«دوروتیا لانگ» در اوج بحران اقتصادی آمریکا در دهه 30 میلادی، موفق به ثبت عکسی در نیپومی کالیفرنیا شد که به «مادر مهاجر» معروف است. او خود فکرش را نمی کرد که عکس او به سرعت جهانی شود و جوایزی را هم نصیب او کند. ما فقر را از لباس های این مادر و فرزندانش متوجه می شویم، اما مسأله فقط فقر نیست، مهمتر از فقر مسأله ناامیدی است. به راستی چشمان این زن به کجا خیره شده اند؟ به افقی نامعلوم که گویی هیچ آینده ای را برای خود و فرزندانش متصور نیست.

مادر هندی

در تصویری که به «مادر هندی» معروف است، فقر و بدبختی از لباس و سایر قرینه‌ها فهمیده می‌شود. اما این عکس با تصویر قبلی (مادر مهاجر) دارای تفاوت‌های بنیادین است، آیا متوجه آن می‌شوید؟ در اینجا فقر هست، اما به آن یک غرور اضافه شده است.

خوشبختانه عکاسان حرفه‌ای عکس‌های خود را همچون فرزندان می‌دانند و به فکر ثبت شناسنامه برای آنها هستند. عکاس، پشتِ صحنه عکس را برای ما حکایت می‌کند. او نوشته است: «مادر هندی که فرزندش توسط [استعمارگران] انگلیسی کشته شده است». این نگاه هرچند غمگین، اما گویی به دنبال انتقام است، سرافکنده نیست و از آینده ناامید نشده است.

بُعد چهارم اینشتین!

عکس‌های عجیب و غریبی از اینشتین در حالت‌های مختلف در اینترنت موجود است. اما فیلیپ هالسمان، پرتره‌ای ثبت کرده است که ما را به فکر فرو می برد. به نظرتان داستان این عکس و این نوع نگاه چیست؟

عکاس می‌گوید پیش از گرفتن عکس با آلبرت اینشین درباره بمب اتم صحبت کرده است. در این لحظه غمی بر چهره اینشتین نشست و از اینکه از نظریه‌های او برای کشتار جمعی استفاده شده، اظهار تأسف کرد. هالسمان می‌گوید در همین لحظه دکمه شاتر را فشار دادم و عکس مورد نظر را گرفتم. نگاه مستقیم اینشتین به عدسی دوربین باعث می‌شود بیننده بلافاصله با او ارتباط برقرار کند.

باز هم فوتبال!

در این حدقه‌های گشادشده چه صحنه‌ای منعکس شده است؟

نگاه حرام

مصادیق نگاه «حرام» کدام است؟ روی آنها بحث کنید.

نگاه شهوت، نگاه غفلت، نگاه تقلب، نگاه تجسس، چشم‌چرانی و…

از آن طرف «نگاه عبادت» که در روایات به آن اشاره شده است، چه مصادیقی دارد؟

ز دست دیده و دل هر دو فریاد …

همانطور که مشاهده کردید هر نگاهی منحصر به فرد است و نگاه‌های با معانی متفاوتی وجود دارد. بگذارید چند روایت را هم با یکدیگر بخوانیم.

• العَینُ جاسوسُ القلبِ و بَریدُ العقل

(چشم، جاسوس دل است و پیغام رسانِ عقل)

• القلبُ مُصحَفُ البَصَر

(دل، کتاب دیده است)

• العُیونُ طلائعُ القُلوب

(چشم‌ها، پیش قراولان و دیده بانان دل‌ها هستند!)

خلاصه اینکه اگر انسان روی تصاویری که پیغام‌رسان عقل است مدیریتی نداشته باشد، آرام آرام نحوه اندیشیدنش همسو با تصاویری می‌شود که در طول زندگی می‌بیند. موجب می‌شود تصمیم‌های روزمره زندگی هم در جهت همان تصاویر گرفته شود و پس از مدتی هم انسان رفتاری شبیه به همان تصاویر از خود بروز می‌دهد. وقتی اختیار دل به دست چشم داده شد، دل به همان جایی می‌رود که چشم می‌خواهد. دل به شدت تحت تأثیر چشم است تا اندازه‌ای که هرچه از طریق چشم وارد وجود انسان می‌شود، روی دل نوشته می‌شود. این نوشته‌ها روی هم جمع می‌شوند تا اینکه دل را به مصحف چشم تبدیل می‌کنند.

به قول باباطاهر:

ز دست دیده و دل هر دو فریاد    که هر چه دیده بیند دل کند یاد

 بسازم خنجری نیشش ز پولاد      زنم بر دیده تا دل گردد آزاد

چرا باید فیلم سانسور شده ببینیم؟

صنعت دوبله فیلم در کشور ما حتی قبل از انقلاب هم از نمونه‌های پیشتاز و موفق در جهان بود. حیف است که فیلم را با دوبله زیبا و فاخر فارسی تماشا نکنیم.

تجربه بنده به عنوان یک فیلم‌بین حرفه‌ای می‌گوید تماشای فیلم زبان‌اصلی حتی اگر انگلیسی خوبی هم بلد باشیم، باز هم حواس ما را از مفاهیم مهم و فلسفی فیلم پرت می‌کند و اگر بخواهیم زیرنویس بخوانیم هم که آزاردهنده و واویلا است.

خیلی مهم است که مراقب خوراک روح خود باشیم و نگاه پاک خود را با صحنه‌های عریان و مبتذل در فضای مجازی یا سینما آلوده نکنیم.

اگر خودمان را دوست داریم، باید تریپ «من که جنبه‌اش را دارم» را کنار بگذاریم و در هر سنی که هستیم حتما فیلم سانسور شده ببینیم. مطمئن باشیم نفع آن بسیار بیشتر از توهم از دست دادن چیزی است.

کلمه‌ای که اگر بلد باشیم دیگر گناه نمی‌کنیم

شخصی از امام علی علیه السلام سؤال کرد: به چه وسیله می‌توان چشم را از نگاه‌های حرام باز گرفت؟ حضرت فرمود: «با توجه به این نکته که تو در قبضه قدرت خدایی هستی که از همه اسرارت آگاه است.» (میزان الحکمه، ج 10، ص 81.)

مرحوم آیت الله بهجت (ره) در این زمینه توصیه مشابهی دارند؛ کلمه‌ای که اگر بلد باشیم دیگر گناه نمی‌کنیم: بدانیم خدا همواره حاضر و ناظر است. باید باب توجیه خطا و اشتباه را به روی خود ببندیم و برای هر خطا، زبان به استغفار بگشاییم و اگر قابل جبران باشد، جبران کنیم.

برنامه‌ریزی برای کنترل نگاه: هر روز صبح با خدای خود شرط کنید که هرگز نگاه هوس آلود به نامحرم یا صحنه حرام نکنید و در طول روز مراقب باشید که چشم خود را کنترل کنید و به هنگام شب چند دقیقه‌ای خود را محاسبه کنید تا چه اندازه به این تعهد خود پایبند بوده‌اید.

شما برای یک عزیز از دست رفته چه مدت گریه می‌کنید؟

بگذارید تصاویر خودشان با ما سخن بگویند:

اولین روز درگذشت

چهلمین روز درگذشت

سالگـرد: فاتحــه موتوری!

آری «انسان» از ریشه «نسیان» برگرفته شده است و حقیقتا فراموشکاری هم خود خصلتی است که بتوانیم غم‌های گذشته را فراموش کنیم. اما این عجب است که به راستی می‌بینیم «برای شهادت حسین علیه السلام، حرارت و گرمایی در دل‌های مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود» (روایت پیامبر اسلام ص).

آری صدها سال است که همه جا و همه چیز بر زمین عزادار و گریان حسین‌اند. وصال شیرازی چه زیبا گفت که:

اين حسين كيست كه عالم همه ديوانه‌ی اوست

اين چه شمعی است كه جان‌ها همه پروانه‌ی اوست

پیشنهاد محصول: جهت دریافت روضه‌های چندرسانه‌ای مؤسسه تخصصی امیربیان، به سایت آنها سر بزنید یا تصویر زیر را با موبایل خود اسکن کنید

https://www.amirebayan.ir/

اشتباه انسان مغرور

انسان مغرور جهان سرمایه‌داری، به دنیا اعلام کرد که موفق به ساخت بزرگترین کشتی بخار شده است که هیچ‌گاه غرق نخواهد شد. اتفاقا این کشتی در اولین سفر خود در سال 1912 با برخورد به کوه یخ غرق شد! 1517 نفر در آب سرد یخ زدند و کشته شدند و فقط 706 نفر نجات یافتند. نام این کشتی معروف «تایتانیک» بود.

یادمان نبود که پیامبر اسلام (ص) فرمود: «اِنَّ الْحُسین مِصباحُ الْهُدی وَ سَفینَهُ الْنِّجاة» (عیون اخبار الرضا ع). «إنّما مَثَلُ أهلِ بَيتي فيكُم كمَثَلِ سَفينَةِ نُوحٍ؛ مَن رَكِبَها نَجا، و مَن تَخَلّفَ عَنها هَلَكَ» (كنز العمّال).

به قول معلم دینی دوران دبیرستان: «من و تو که خیلی خر شدیم، به جای کشتی حسین سوار تایتانیک شدیم!»

رسانه یزیدی و اموی

به ماه محرم رسیدیم؛ سؤال مهمی وجود دارد که: «اگر یزیدیان، بنی امیه و بنی عباس صاحبان رسانه‌های جمعی باشند، این رسانه‌ها چگونه ماهیتی خواهند داشت؟»

در شماره بعدی «آکادمی اصفهان زیبا» به موضوع مهمی خواهیم پرداخت. تلاش می‌کنیم راهبردهای مهم رسانه‌های جمعی غرب برای ضربه زدن به جوامع انسانی را شناسایی کنیم تا بتوانیم برای دفاع از حق هوشمندانه‌تر عمل کنیم. اهمیت جنود عقل و جهل را در عملکرد رسانه‌های جمعی بررسی خواهیم کرد.

برای کمک به اباعبدالله الحسین نیاز است سپاه یزید را خوب بشناسیم. لازم است اوج سیاهی سپاه یزید را فهم کنیم، وگرنه کسی به پاکی و معصومیت امام حسین (ع) و یارانش شک ندارد!

هیئت، رسانه شیعه

کتاب «رسانه‌ شیعه» (جامعه‌شناسی آیین‌های سوگواری و هیأت‌های مذهبی در ایران)، اثر محسن حسام‌ مظاهری، در سال ۱۳۸۷ در 611 صفحه منتشر شد که حاصل پژوهشی 5 ساله است. این کتاب، در دومین جشنوارۀ بین‌المللی فارابی (آبان ۱۳۸۸) به‌عنوان رتبۀ سوم در رشتۀ علوم اجتماعی و ارتباطات برگزیده شده است.