کاهش میزان فعالیت و تحرک بدنی از ایرادات مهم سبک زندگی است که با ماشینی شدن آن، بیشتر و بیشتر، گریبانگیر ما شده است و با ترغیب و تشویق عموم افراد جامعه(چه بیماران و چه افراد سالم) به داشتن میزان قابل قبولی از تحرک و فعالیت بدنی و حرکات ورزشی، میتوان در راستای اصلاح این ایراد، گام برداشت.
علاوه بر این، اصولاً از اجزاء اصلی پروتکل و برنامه درمانی هر بیماری، توصیههای پزشک و درمانگر در خصوص میزان، کیفیت و نحوه فعالیتهای بدنی بیمار است که پزشکان نباید از آن غفلت کنند. به عبارت دیگر، بیماران انتظار دارند علاوه بر اقدامات درمانی و تجویز دارو و توصیههای تغذیهای و توانبخشی و هشدارهای پیشگیرانه، پزشک آنها را در مورد فعالیتهای فیزیکی و بدنی هم، راهنمایی کند.
البته این انتظار و وظیفه پزشک را نباید صرفاً به بیماریهای معدود و خاصی مانند کمردرد، بیماریهای ارتوپدی، روماتیسم، افزایش چربی خون، دیابت، بیماریهای تنفسی و… محدود کرد، بلکه در اغلب مراجعات پزشکی و اکثر بیماریها، باید به این موضوع توجه داشت. به هر حال آنچه مسلم است، ورزش از دو جنبه مهم و اساسی، در خدمت پزشکی و سلامت است.
هم از جنبه پیشگیری و حفظ سلامت عمومی و هم از بعد کمک به درمان بیماریها و اختلالهایی که به مراجعه بیمار به سرویسهای پزشکی و درمانی منتهی میشود.
قطعاً، غفلت از این توانمندی و پتانسیل ورزش، نابخشودنی است. اگرچه تأسیس و راهاندازی رشتههای تخصصی و یا کلینیکهای ویژه و نیز تحقیقات مستمر و رو به رشدی که علم پزشکی جهت استفاده از ورزش در حفظ و ارتقاء سلامت به آن همت گماشته است، چشمانداز خوب و روشنی را ترسیم کرده است، اما جامعه ورزشی و ورزشکاران و متخصصان علوم و فنون ورزشی نیز، باید وارد میدان شده و با کمک به علم طب، در این راستا بکوشند.
نگاهی به کاربردهای درمانی رشتههای ورزشی که مصادیق آن در ورزشهای کهن و قدیمی مانند ورزشهای رزمی، زورخانهای، باستانی و… بوفور دیده میشود و نیز توجه به ملاحظههای بهداشتی و پزشکی که ورزشکاران در انجام فعالیتهای ورزشی و حرکات مختلف، برای بهبود کارایی خود در ورزش و نیز جلوگیری و اجتناب از عوارض ناخواسته حرکات ورزشی، به آنها پایبند هستند، افق روشنی از این همکاری دوجانبه خواهد گشود.
علاوه بر این، پزشکی به مدد توانمندیهای حیرتآور و پتانسیلهای روزافزون خود که مرهون تحقیقات و پژوهشهای گسترده محققان و دستیابی به تجهیزات و فناوریهای پیچیده و پیشرفته تشخیصی و درمانی و از آن بالاتر، کسب فهم و شناخت و دانش بهتر از علل پیدایش بیماریها و راههای پیشگیری از آنهاست، بهتر و بیشتر از قبل در خدمت ورزشکاران است و «پزشکی ورزشی» به عنوان یک رشته تخصصی، از ظرفیتهای نوین و جالبی است که در طب امروز ما، ایجاد شده است.
گرایش جامعه به ورزش همگانی و تشویق و ترغیب عموم به ورزش، راهاندازی رشتههای جدید ورزشی، برگزاری تورنمنتها و فستیوالها و مسابقات ورزشی بزرگ، توجه به ورزش بانوان، اهتمام به ورزش قهرمانی و حرفهای و همچنین ورزشهای پایه و… تا بدانجا بر اهمیت و ضرورت «پزشکی ورزشی» افزوده است که امروزه از الزامات اولیه برگزاری اینگونه مسابقات، نظارت دقیق و کارشناسانه تیم پزشکی است و کمتر تیم ورزشی حرفهای و یا ورزشکار سرشناس و مشهوری سراغ داریم که از لزوم بهرهگیری از مشورت و راهنمایی و توصیههای پزشکی غافل بماند.
موضوع تلخ و گزنده دوپینگ در ورزش و لزوم پاکسازی محیط سالم و شاداب ورزش از این آسیب زشت نیز، مستلزم حضور جدی پزشکی در ورزش است.
علاوه بر این، رویکردهای نوین و تخصصی به موضوع «تغذیه در ورزش» که متاسفانه گاه با آفتهای جدی همراه شده، افق گستردهای پیش روی علم تغذیه و پزشکی ورزشی گشوده است. یکی از جنبههای مهم و قابل تامل ورزش که نیاز به پزشکی در آن به شدت احساس میشود، ابعاد روانپزشکی و روانشناختی ورزش است که متاسفانه در حد انتظار به آن عنایت نشده است. اما باید پا به پای سلامت جسمی، به سلامت روان ورزشکاران نیز اندیشید و به کنترل و مدیریت هیجانات و تکانههای روانی ضمن ورزش، که میتواند بر سلامت ورزشکاران موثر باشد، همت گماشت و این امر نیز میسر نخواهد شد مگر با استفاده از علم طب و روانپزشکی در ورزش.
در مجموع، داشتن ورزشکارانی سالم و موفق و نیز ورزشی رو به رشد و ترقی، علاوه بر نیاز به ظرفیتسازی در ورزش، تامین امکانات و تجهیزات، گسترش فضاها و اماکن ورزشی، تقویت روح ورزش و تشویق عمومی به ورزش و… مستلزم پیشگیری از عوارض ناخواسته و گاه خطرناک و ناگوار حرکات ورزشی است که عمدتاً ناشی از ناآگاهی ورزشکاران از انجام صحیح این حرکات است و مسلماً همکاری و ارتباط نزدیک ورزش با پزشکی و توجه و گسترش «پزشکی ورزشی» در این راستا یک ضرورت است.