تعطیلی باغ‌ وحش صفه حتمی است؟

ما با پدیده‌ای به نام باغ‌های وحش روبه‌رو هستیم که در جهان به‌صورت حرفه‌ای تاریخچه‌ای بیش از یک قرن را به همراه دارند. صحیح یا غلط بودن وجود این مراکز در طول سالیان، جزوی از فرهنگ‌عامه جهان شده است که برای تفریح یا در خوش‌بینانه‌ترین دیدگاه، آموزش این اماکن جزو انتخاب‌های ایشان بوده، اما سال‌هاست جامعه مسئولانه‌تر با این مراکز برخورد می‌کند و در کنار حق تفریح و شاد زیستن بشری به حقوق حیوانات با دید انسانی‌تری نگاه می‌کند و کاهش مراجعات مردمی به چنین مراکزی نشان از همین مهم دارد. اینها را علی معینی، مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان در گفت‌وگویی می‌گوید: این مراکز حتی در مدرن‌ترین آنها هم درگیر حواشی جدی هستند که تنها وجدان‌های ناآگاه می‌توانند بدون توجه از کنار آنها به‌راحتی بگذرند. طبق نظر کارشناسان این حوزه، از اولین نتایج این اسارتگاه‌ها، رفتارهای ناهنجار، کلیشه‌ای و تکراری حیوانات در اسارت است که نشانی از اختلالات روانی و استرس‌ دارد. عمر این موجودات در مقایسه با حیات طبیعی حتی تا نصف کاهش پیدا می‌کند. یا از مصائب همه‌گیر این مراکز، موجودات مازادی است که با توجه به ظرفیت محدود باغ‌وحش‌ها، قاعدتاً یکی از راهکارها کشتار آنها به نیت تغذیه دیگر حیوانات است. به گفته او، شاید یکی از راهکارها برای حفظ این مراکز، تبدیل آن به پارک‌های حیات‌وحش طبیعی است که این‌بار انسان‌ها برای بازدید از آنها با شرایط ایمن به محیط طبیعی زندگی موجودات می‌روند که البته هزینه‌های سرسام‌آور تبدیل مراکز فعلی به چنین زیستگاه‌هایی مانع این تغییرات بنیادین می‌شود. مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان می‌گوید: در جلسه‌ای مشترک با کمیسیون اجتماعی شورای شهر، فعالان حقوق حیوانات و برخی از مدیران شهری و متولیان، بحث تعطیلی باغ‌وحش صفه مطرح و دراین‌باره نیز پیشنهادها و انتقادهایی طرح شد؛ به‌عنوان‌مثال اینکه فعلاً فعالیت این مکان تا زمانی که تصمیم نهایی درباره‌ا‌ش گرفته نشده، غیرفعال شود. همچنین برخی معتقد بودند بعضی از حیوانات به پارک حیات‌وحش دیگری که از شرایط بهتر و استانداردتری نسبت به باغ‌وحش صفه برخوردار است منتقل و آن دسته از حیواناتی که قابلیت رها شدن در طبیعت را دارند ضمن آماده‌سازی در محیط واقعی زیستشان آزادسازی شوند. او در ادامه سخنانش با اشاره به سایر نظرات و پیشنهادهای مطرح شده درباره باغ‌وحش صفه می‌افزاید: نظر برخی از افراد نیز این است که این مرکز تبدیل به مرکزی تحقیقاتی و پژوهشی شود یا توسعه یابد؛ البته باید گفت با شرایط مالی حاکم بر اقتصاد کشور و شهرداری اصفهان، به دیدگاه من در حال حاضر امکان توسعه و بودجه گذاری واقعی برای توسعه مناسب این مرکز وجود ندارد. همچنین از پیشنهادهای مطرح‌شده این بود که بنابر هدف اولیه، این مرکز تبدیل به محلی برای نگهداری تعداد محدودتری از حیوانات و تنها موجودات گیاه‌خوار باشد؛ اما شاید جدی‌ترین پیشنهادی که روی آن اتفاق‌نظر بیشتری بود، تعطیلی فعالیت تجاری و رسمی این مرکز با عنوان باغ‌وحش و تقلیل تعداد حیوانات در یک بازه زمانی با قید آزادسازی یا انتقال به مراکز دیگر و تبدیل مجموعه فعلی در این مکان یا مکان دیگری با عنوان نقاهتگاه و قرنطینه حیوانات باقی‌مانده یا مواردی که توسط سازمان‌ها و نهادهای مربوط و به دلایل مختلفی کشف و ضبط می‌شوند، بود. مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان در ادامه بابیان اینکه تصمیم‌گیری درباره هرکدام از این پیشنهادها، نیازمند مصوبه صحن علنی شوراست، می‌گوید: باید توجه داشت در تمامی این سال‌ها، همین مرکز یاری‌رسان متولیان قانونی محیط‌زیست اصفهان بوده و عمده حیوانات فعلی از شرایط نامناسبی به این باغ‌وحش منتقل‌شده‌اند که اگر در مسیر تلاش برای تعطیلی آن به این مهم توجه نشود و قدردان زحمات تمامی این سال‌ها نباشیم، با بی‌انصافی به قضیه نگاه کرده‌ایم. معینی می‌گوید: یکی از دلایل فعالیت باغ‌وحش صفه را جذب گردشگر بیان می‌کنند؛ درحالی‌که برآوردهای میدانی نشان می‌دهد گردشگران به دلایل مختلف و دیگری به پارک صفه می‌‌آیند که ممکن است در خلال آن تعدادی نیز از باغ‌وحش بازدید کنند. مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: شواهد و محاسبات به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، باغ‌وحش صفه نه‌تنها سودآور نیست که زیان‌آور هم است؛ چراکه سالانه بیش از یک میلیارد تومان هزینه نگهداری حیوانات در این مکان می‌شود؛ درحالی‌که درآمدهای متقابل آن به‌هیچ‌عنوان با هزینه‌ها هم‌خوانی ندارد و بنابراین ادامه فعالیت آن حتی ازلحاظ اقتصادی نیز منطقی نیست. به گفته معینی، بسیاری معتقدند باغ‌وحش‌ها می‌توانند محلی برای پژوهش و تحقیق یا آشنایی و دوستی افراد با حیوانات باشند؛ درحالی‌که این ادعا نیز تا به الآن در هیچ کجای دنیا مورد تائید علمی قرار نگرفته است. دستاوردهای علمی محقق نشده باغ‌وحش‌ها بهانه جذابی است که در بزرگ‌ترین آنها هم خروجی واقعی نداشته و ما هر آنچه از حیوانات می‌دانیم مدیون دانشمندان و محققانی هستیم که در غیرازآن محیط‌ها دست به پژوهش و بررسی علمی زده‌اند. هیچ بررسی اثبات شده‌ای هم وجود ندارد که به‌عنوان نمونه نشان دهد بازدید حیوان در اسارت و قفس نتیجه‌اش دوستی با حیوانات یا آشنا شدن با زیست طبیعی حیوان است که این مگر ممکن است؟! باید کارشناسان امر نظر دهند، اما قطعاً راهکارهای بسیار مختلفی ازجمله تولید انیمیشن، مستند و تولیدات فرهنگی وجود دارد که به‌واسطه آن می‌توان، کودکان را به‌صورت مؤثرتر و مبسوط‌تر با حیوانات آشنا کرد.