حذف ارز 4200 تومانی از واردات کالاهای اساسی بسته به میزان وابستگی‌شان به واردات مواد اولیه روی قیمت این کالاها تأثیرگذار است. اختصاص ارز دولتی به کالاهای اساسی تجربه موفقیت‌آمیزی در کنترل بازار نبود و زمینه‌ساز رانت و فساد در بازار شد. بسیاری از فعالان اقتصادی نیز به این سیاست واکنش نشان دادند و اعلام کردند که اختصاص ارز دولتی نه‌تنها منجر به سامان‌دهی شرایط بازار نشده، بلکه بر هرج‌ومرج و نابسامانی‌ها دامن زده است. بااین‌حال این نکته را نیز باید مدنظر داشت که پس از گذشت دو سال از عملیاتی کردن این اقدام حالا حذف ارز 4200 تومانی منجر به افزایش قیمت کالاهای اساسی می‌شود. اگرچه وزارت صنعت از کنترل قیمت‌ها و رصد بازار هم‌زمان با اجرای این سیاست‌گذاری خبر داده است، اما رصد دقیق تمامی بازارها به این راحتی‌ها هم نیست.
تأثیر 40 درصدی حذف ارز دولتی بر قیمت تایر
لاستیک یکی از کالاهایی است که مشمول حذف ارز دولتی شده است. اوایل خردادماه مدیرکل دفتر خدمات بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس انجمن صنفی صنعت تایر از حذف ارز 4200 لاستیک خبر داد. حالا ارز نیمایی جایگزین ارز دولتی برای واردات انواع تایر شده است. سهم عمده‌ای از تقاضای بازار برای تأمین تایر سنگین و صنعتی از طریق واردات تأمین می‌شود و این اقدام تأثیر متفاوتی بر تولید و تجارت تایر دارد. همان اوایل خردادماه که وزارت صنعت خبر از حذف ارز 4200 تومانی برای واردات تایر داد، دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی و راه‌سازان اعلام کرد که حذف ارز دولتی از لاستیک به‌احتمال‌زیاد باعث افزایش قیمت لاستیک خواهد شد. او این را هم گفت که به دلیل افزایش میزان تقاضا و کمبود مواد اولیه، تولید لاستیک نیز تا حدودی کمتر شده است، به‌طوری‌که کمبود لاستیک در بازار احساس می‌شود. حالا مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر در خصوص تأثیر حذف ارز 4200 تومانی روی واردات لاستیک می‌گوید: «حدود 40 درصد ارزش مواد اولیه موردنیاز برای تولید تایر وارداتی است و با حذف ارز دولتی قیمت لاستیک 40 درصد افزایش پیدا می‌کند.» تنها تصریح می‌کند: «یکی از تبعات حذف ارز 4200 تومانی تأمین ریال لازم برای این مقدار ارز است، بنابراین شرکت‌ها دچار کمبود نقدینگی می‌شوند، درصورتی‌که نقدینگی موردنیاز تأمین شود و ارز به میزان کافی تخصیص داده شود، روی روند تولید تایر تأثیرگذار نیست. درغیراین صورت این اقدام تبعاتی برای بخش تولید تایر به دنبال دارد.» سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر اذعان می‌کند: «چندین سال است که صادرات متوقف‌شده و صرفاً تایر موتورسیکلت و دوچرخه صادر می‌شود.» او خاطرنشان می‌کند: «مشخص نبودن تکلیف قیمت‌ها به کارخانه‌های تولید تایر آسیب وارد می‌کند و بازار را دچار اشکال می‌کند. درواقع هراندازه تعیین تکلیف قیمت تایر به تأخیر بیفتد، به‌مراتب تبعاتش نیز افزایش پیدا می‌کند.» او خاطرنشان می‌کند: «هرگونه تغییری که قرار است انجام شود هرچه سریع‌تر باید اعمال شود تا فعالیت‌های تولیدکنندگان در چرخه بوروکراسی متوقف نشود.» تنها ادامه می‌دهد: «تولیدکنندگان چندین ماه باید منتظر گشایش اعتبار باشند تا بتوانند مواد اولیه خریداری کنند، بنابراین باید نقدینگی به میزان کافی در اختیار داشته باشند و در این شرایط میزان سفارش‌هایشان را افزایش دهند تا تولیدکنندگان برای ثبت سفارش بعدی نقدینگی موردنیاز را جذب کنند. در این شرایط دولت باید با پرداخت تسهیلات حمایت‌های لازم را از تولیدکنندگان انجام دهد.»
قیمت دارو افزایشی می‌شود؟
دارو یکی دیگر از کالاهای اساسی است که مشمول حذف ارز دولتی شده است. غلامحسن مهرعلیان، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل وزارت بهداشت اعلام کرده است که در سال جاری تمامی مکمل‌ها، داروهای موجود در فهرست OTC به همراه مواد حد واسط مرتبط با همان مولکول‌ها، داروهای تحت لیسانس و گرانول‌های وارداتی که تولیدکننده مشابه همان فراورده در داخل کشور وجود داشته باشد و مواد جانبی مورداستفاده در فراورده‌های دارویی مشمول حذف ارز 4200 تومانی می‌شوند. به دنبال حذف ارز دولتی برای واردات برخی اقلام دارویی و نگرانی بابت افزایش قیمت دارو، جهان پور، سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرده است که قیمت‌گذاری دارو یا بر اساس قیمت نهاده‌های تولید یا قیمت تمام‌شده و ارز تخصیصی هر دارو در کمیسیون مربوط انجام خواهد شد، درعین‌حال امسال افزایش چشمگیری در قیمت داروها نخواهیم داشت. در خصوص تأثیر حذف ارز دولتی روی اقلام دارویی ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو به اصفهان زیبا می‌گوید: «ارز دولتی از داروهای بدون نسخه (OTC) حذف‌شده و هنوز مشمول سایر دارو نشده است. البته حرف دولت هم این است که سایر داروها همچنان با ارز 4200 تومانی وارد شود.» ریاحی تصریح می‌کند: «حذف ارز دولتی روی قیمت محصولات دارویی تأثیر ندارد، چون دولت مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی را به بیمه‌ها پرداخت می‌کند، ولی وزارت بهداشت نگرانی‌هایی بابت بروز حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله دارد که مابه‌التفاوت نرخ ارز دولتی و نیمایی به‌موقع برای بیمه‌ها پرداخت نشود.» ریاحی اذعان می‌کند: «حذف ارز دولتی روی قیمت داروهای بدون نسخه که مشمول بیمه هستند تأثیرگذار نیست، ولی منجر به افزایش قیمت داروهای بدون نسخه که مشمول بیمه نیست می‌شود و درصد افزایش قیمت هم مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی است.» او اذعان می‌کند: «درصد افزایش قیمت داروهای بدون نسخه که مشمول بیمه نیستند، به‌اندازه‌ای نیست که روی هزینه خانوارها تأثیر بگذارد. برخی داروها نیز اهمیت چندانی درزمینه درمانی ندارند و افزایش قیمت این دسته از داروها تأثیر چندانی در بخش سلامت ندارد.»
