#واکسن بخریم نیز در روزهای اخیر در فضای مجازی به راه افتاده و کاربران این فضا از مسئولان وزارت بهداشت که گاه‌وبیگاه ادعاهای ضدونقیض در رابطه با تهیه واکسن از کشورهای خارجی عنوان می‌کنند، مطالبه تهیه واکسن را دارند؛ درخواستی که تا به الان، به آن پاسخ روشن و قاطعی داده نشده، چنانچه برخی از مقامات می‌گویند به دلیل مشکل در نقل‌وانتقال‌های مالی امکان خریداری واکسن وجود ندارد و بعضی دیگر هم مدعی شدند که واکسن‌های موجود به یخچال‌هایی با دمای بسیار پایین نیاز دارد که در ایران وجود ندارد و به همین دلیل خرید واکسن ممکن نیست. محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور، در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» به پرسش‌هایی در رابطه با واکسن کرونا پاسخ می‌دهد.
آیا به پایان پاندمی نزدیک شده‌ایم؟
از نظر تئوری و همچنین تجربه‌ای که واکسیناسیون در اپیدمی‌ها قبلا نشان داده، می‌توان تصور کرد که چنین اتفاقی بیفتد؛ اما درحال حاضر، قضاوت برای این موضوع زود و برای ارزیابی دقیق‌تر به زمان بیشتری نیاز است؛ به این دلیل که بتوان میزان ایمنی‌زایی را که واکسن در بدن افراد به وجود می‌آورد، سنجید.
به‌منظور اینکه یک جامعه به‌طور کامل در برابر ویروس واکسینه شود، چند درصد از افراد آن باید به تزریق واکسن بپردازند؟ آیا ضرورت دارد تمام افراد واکسینه شوند؟
خیر؛ زیرا تعدادی از افراد به‌طور طبیعی به ایمنی دست می‌یابند. از سوی دیگر، امکانات جامعه چه ازنظر مالی و چه ازلحاظ سطح دسترسی افراد به واکسن از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بنابراین تزریق واکسن با درنظرگرفتن اولویت‌هایی مثل کادر درمان، افراد دارای بیماری خاص و آسیب‌پذیر و سالمندان آغاز خواهد شد. به‌طورمعمول، اما برای دست‌یابی به ایمنی جمعی، بیش از 30درصد افراد جامعه باید واکسینه شوند. مسلما هرچه این میزان افزایش یابد، ایمنی بیشتر و بهتری در جامعه پدیدار می‌شود. البته در رابطه با بیماری‌هایی مثل فلج‌اطفال، سرخچه، سرخک و… که واکسیناسیون آن از دوران نوزادی و کودکی آغاز می‌شود، شرایط مواجهه با بیماری‌های تنفسی یا ویروس کرونا متفاوت است و میزان اثربخشی واکسن کرونا به توان و تعداد دسترسی افراد بستگی دارد. یقینا امکان دسترسی همه افراد جامعه به واکسن وجود نخواهد داشت. در ضمن در خصوص این بیماری‌ها اساسا ایمن‌شدن تمام افراد در برابر ویروس غیرممکن است، بلکه با واکسینه‌کردن افراد، امکان کنترل بیماری میسر می‌شود.
وزارت بهداشت مدعی است 20میلیون دوز واکسن خریداری کرده که البته برخی از اظهارنظرها حاکی از آن است که به دلیل مشکل در نقل‌وانتقال‌های مالی، ممکن است این میزان در دسترس افراد قرار نگیرد. با فرض تأمین این میزان، آیا 20 میلیون دوز می‌تواند جواب‌گوی مردم ایران باشد؟
واکـــــســـــن‌هـــای خــریــداری‌شـــده با درنظرگرفتن اولویت‌هایی که به آن اشاره شد، در کشور توزیع می‌شوند. اگر امکان تهیه میزان بیشتری واکسن وجود داشته باشد، مسلما ایمنی جامعه در برابر ویروس کرونا افزایش می‌یابد؛ زیرا این میزان دوز واکسن خریداری‌شده، نمی‌تواند حداقل پوشش موردنیاز را دربرگیرد. با توجه به وجود مشکل در بیشتر کشورها و مستثنا نبودن ایران نیز از این قاعده، تهیه همین میزان واکسن هم می‌تواند نویدبخش باشد و امید است با فراهم کردن امکانات لازم، مقادیر بیشتری واکسن خریداری شود.
گفته می‌شود واکسن‌های فایزر به فریزرهای منفی ۷۰ درجه نیازمند است. برخی مدعی هستند این یخچال‌ها در کشور وجود ندارد و به همین دلیل امکان خریداری واکسن نیست. درست است؟
بنا به گفته نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، بر اساس دستورالعمل شرکت فایزر، توزیع واکسن‌هایی که به فریزرهای منفی70 برای انبارش نیاز دارند، تا یک ماه با کیسه یخ خشک و فریزرهای معمولی قابل انتقال و نگهداری هستند. این واکسن‌ها در بسته‌های ۵۰۰۰ عددی با یخ خشک بسته‌بندی می‌شوند و با بسته‌بندی اصلی، تا ۱۰ روز قابلیت نگهداری در شرایط معمولی را دارند. نگهداری این واکسن‌ها به همراه کیسه‌های یخ خشک (تجدید هر پنج روز یک‌بار) تا یک ماه امکان‌پذیر است که ما امکانات آن را در داخل کشور داریم. بنابراین حتی می‌توان این واکسن‌ها را به مدت پنج روز قبل از تزریق، در یخچال معمولی هم نگه داشت.
واکسن کرونا برای چه مدت زمانی در فرد واکسینه‌شده، ایمنی ایجاد می‌کند و افراد در چه فواصلی باید آن را تزریق کنند؟
البته قبل از استفاده عموم مردم از واکسن، اقدام به تزریق آن به گروه آزمایشی می‌شود و دست‌کم 45 روز دوره انتظار باید طی شود تا عوارض آن مشخص شود. سپس برای تزریق آن به عموم جامعه اقدام می‌شود. واکسن‌های موجود در دو دوز پیش‌بینی شده که به فاصله حدود بیست و چند روز تزریق می‌شود. اما برای اینکه مشخص شود این واکسن‌ها تا چه مدت در بدن ایمنی ایجاد می‌کنند، باید منتظر ماند و در حال حاضر نمی‌توان قضاوت درستی کرد.
پس فصلی را که واکسن در آن باید تزریق شود، هم نمی‌توان مشخص کرد!
بله، آن را هم به صورت دقیق نمی‌توان پیش‌بینی کرد.
آیا ساخت و توزیع واکسن به معنای ریشه‌کن‌کردن ویروس کروناست؟
در رابطه با واکسن‌هایی که برای برخی از بیماری‌ها مثل فلج اطفال، سرخک و… استفاده می‌شود، این اتفاق افتاده و ایمنی برای تمام عمر افراد ایجاد شده است؛ اما درباره واکسن‌هایی مثل آنفولانزا و کرونا به دلیل اینکه مدام دچار جهش می‌شوند و ایمنی متفاوتی در انسان به وجود می‌آورند، نمی‌توان گفت که واکسن می‌تواند ویروس را ریشه‌کن کند. واکسن آنفولانزا نیز با وجود اینکه سالیان سال است ساخته شده، بین 26 تا 32 درصد ایمنی به وجود می‌آورد.
گفته می‌شود هر فردی ممکن است چندین بار به بیماری کووید19 مبتلا شود. آیا این موضوع می‌تواند در ایمنی‌زایی واکسن تأثیری داشته باشد؟
مطمئنا کسانی که برای تزریق واکسن اقدام کرده‌اند، باید نسبت به افرادی که واکسن نزده‌اند از ایمنی بیشتری برخوردار باشند و پیش‌بینی می‌شود که در جمعیت‌های بزرگ ابتلای افراد به طور کلی کمتر شود.
آیا با وجود واکسن، بازهم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیاز هست؟
بله دقـیـقـا. واکـسـن به کـنـتـرل بیماری و خارج‌شدن از وضعیت افسارگسیخته‌ای که موجود است، کمک می‌کند و به‌خاطر همین تولید و توزیع آن اصلا به معنای رعایت‌نکردن پروتکل‌های بهداشتی نیست و به نظر من دست‌کم تا یک سال آینده رعایت موارد ایمنی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که ویروس کرونا بسیار سریع منتقل می‌شود و هنوز جهش‌هایی در آن به چشم می‌خورد. همان‌طور که در رابطه با ویروس آنفولانزا که از شدت سرایت و انتقال کرونا برخوردار نیست، گفته می‌شود افراد باید با شیوع این ویروس رعایت‌های خاصی را انجام دهند. ویروس کرونا هنوز نقاط ناشناخته بسیار زیادی دارد و به همین خاطر هم تا اطمینان کامل از تحت کنترل درآوردن بیماری، رعایت پروتکل‌های بهداشتی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
با توجه به مطالعات و تحقیقات فراوان و همچنین مراحل طولانی که تولید واکسن نیاز دارد و ممکن است سالیان سال به طول بینجامد، آیا تولید سریع واکسن کرونا می‌تواند این اطمینان را به مردم بدهد که از ایمنی لازم برخوردار است؟
به هرحال همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید، پروتکل‌ها برای تولید واکسن و فراورده‌های بیولوژیک کلا زمان‌بر است و فرایندها و مراحل انسانی و حیوانی آن باید به تأیید سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله سازمان جهانی بهداشت برسد. اکنون، ایمنی‌زایی و نداشتن عارضه به نسبت‌های مختلف 80 تا 95 درصد در افرادی که به تزریق واکسن کرونا پرداخته‌اند، تأیید شده است. بنابراین به نظر می‌رسد چاره‌ای جز اطمینان به این واکسن‌ها وجود ندارد و کار دیگری از دستمان به غیر از تزریق آن برنمی‌آید. از سوی دیگر، عوارض واکسیناسیون بسیار کمتر از عوارضی است که ویروس کرونا باعث آن می‌شود. همان‌طور که در درمان کرونا که دارویی وجود نداشت، برای جلوگیری از ضرر ترجیح داده شد که از برخی از داروهایی که برای از بین بردن سایر ویروس‌ها استفاده می‌شد، استفاده شود؛ اقدامی عاقلانه و منطقی.
