هرچند بیشتر خانوادهها به درست یا غلط تصور میکنند فرزندشان اشتهای کافی ندارد؛ ولی برخی خانوادهها هم از اشتهای کاذب و سیریناپذیر بودن خود یا فرزندان ناراحت هستند و از اینکه خود یا فرزندشان همیشه احساس گرسنگی میکنند، شکایت دارند؛ اما دلایل اصلی اشتهای کاذب و راهکارهای کنترل آن بهطور خلاصه به این شرح است.
مصرف ناکافی آب
در بسیاری موارد که فردی تمایل به غذا خوردن دارد، درواقع باید تشنگی خود را رفع کند. مصرف یک لیوان آب ولرم قبل از صبحانه و همچنین مصرف یک تا دو لیوان آب سرد قبل از نهار و شام تا حد زیادی به کاهش اشتها کمک میکند. در طول روز و در فواصل بین ساعتهـای صرف غذا هم باید مـقـادیـر زیادی آب نوشیده شود.
دیر خوابیدن
ترشح هورمونهای مختلف بدن ازجمله هورمونهای لپتین و گرلین بر اساس ساعت بیولوژیک بدن یا ریتم شبانهروزی است. خواب دیرهنگام بهویژه بعد از نیمهشب باعث اختلال در ترشح و تعادل این هورمونها و درنتیجه اختلال اشتها و سوختوساز بدن میشود. بنابراین یکی از اساسیترین اقدامات برای کنترل اشتها و وزن، تنظیم زمان خواب است.
تنشهای عصبی
استرسهای مختلف با مکانیسمهای مختلف بـاعـــث عـــوارض مــتـعــدد در سیستمهای مختلف بدن میشود. یکی از این عوارض، ترشح بیشازحد هورمون کورتیزول است که باعث افزایش تمایل به مصرف مواد غذایی شیرین، شور و چرب شده و درنتیجه منجر به بروز اختلال اشتها و چاقی میشود. زمانی که فرد دچار استرس و تنش عصبی میشود، باید به جای روآوردن به مواد غذایی مضر، مقادیر کافی آب بنوشد.
مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی فیبر
فیبر به گروهی از کربوهیدراتها گفته میشود که دستـگــاه گـوارش انــسـان آنزیمهای موردنیاز برای شکستن آنها را ندارد، به همین دلیل بدون تغییر خاصی از بیشتر قسمتهای دستگاه گوارش عبور میکند و در روده مقادیر زیادی آب جذب میکند که در هضم غذاها و بهبود عملکرد دستگاه گوارش مؤثر هستند. بنابراین مصرف مقادیر زیاد از مواد غذایی حاوی فیبر میتواند اشتهای کاذب را کنترل کند.
اما فیبر دو نوع محلول و نامحلول دارد: نوع محلول حالت ژلهای دارد و نوع نامحلول میتواند تا 20 برابر وزن خود آب جذب کند. برخی مواد غذایی حاوی فیبر که برای کنترل اشتها مؤثر هستند و باعث چاقی نمیشوند، عبارتاند از: سبزیها بهویژه کلم بروکلی، بامیه و شلغم، حبوبات بهویژه لوبیا، عدس و نخود، غلات سبوسدار، دانه کینوآ، دانه چیا، دانه کتان، جو و جوی دوسر.توصیه میشود برای کاهش اشتهای کاذب، این مواد غذایی به مقدار زیاد و قبل از نهار و شام (مثلا یک سالاد کامل حاوی سبزیها و حبوبات و سبوس) و همچنین بهعنوان میان وعده استفاده شوند.
مصرف ناکافی پروتئین
استفاده از مواد غذایی پروتئینی مانند تخممرغ یا حبوبات بهویژه در وعده صبحانه و همچنین استفاده از مقادیر زیاد دانه کینوا در وعدههای نهار و شام و همچنین ماستهای غلیظ و کمکالری (مانند ماست یونانی و ماست ایسلندی) باعث میشود فرد برای مدت طولانیتری احساس سیری داشته باشد.
تند غذا خوردن
افرادی که بهسرعت غذا میخورند یا در حین انجام یک فعالیت دیگر مانند تماشای تلویزیون یا خواندن پیامهای گوشی خود و… غذا میخورند، هم از غذا لذت کافی نمیبرند هم احساس سیری نمیکنند. برای مقابله با این علت شایع اشتهای کاذب، باید آرام غذا بخورند و لقمههای غذا را چندین بار بجوند تا هر وعده غذایی 20 تا 30 دقیقه طول بکشد.
رعایتنکردن تنوع غذایی
در هر وعدهغذا باید همه گـــروههـــای اصـلـی غـذایــی مصرف شود، بهویژه مصرف سوپ، سالاد و سبزیها در شروع غذا اهمیت خاصی دارد. بسیاری از افراد بهاشتباه، سالاد را در پایان غذا استفاده میکنند؛ البته هیچوقت سسهای چرب نباید به سالاد اضافه شوند.
فاصله زیاد بین وعدههای غذایی
حذف کردن یک وعده غذای اصلی مانند صبحانه یا شام یا فاصله زیاد بین وعدههای غذایی اصلی باعث میشود گرسنــگــی فــرد بیشازحد معمول تـحـریـک شـــود و اشتهای کاذب پیدا کند؛ همچنین با کاهش سوختوساز بدن فرد دچار چاقی میشود. به همین دلیل است که توصیه میشود حتما مــیـــانوعــده ســالـــم استفاده شود.