سبدگردانی نام ساده‌ای دارد؛ ولی محتوایش به سادگی سبد و گرداندن آن نیست! این محتوا برای کسانی آشناتر است که گذرشان به سمت بورس افتاده و تجربه ضرر در بازار سرمایه را دارند. کسب سود از بازار سرمایه راحت و بی‌دردسر نیست؛ به همین دلیل قدیمی‌های بورس می‌گویند: «باید سرمایه را به دست سبدگردان مطمئن سپرد.»
جان دوباره بازار سرمایه
نــزولــی و صعــودی‌شــدن شاخص بورس، موضوع عجیبی نیست و این طبیعت نمودارها در بازار سرمایه است که یک روز در فراز و روز دیگر در قعر باشند. این روند صعودی و نزولی تأثیر بسزایی بر بازار سبدگردان‌ها دارد. در طول ماه گذشته سبز شدن شاخص‌ها رونق را سر سفره سبدگردان‌ها بازگردانده است. از طرفی، نزدیک‌شدن به زمان شروع کار دولت سیزدهم موجب شده نگاه‌ها بار دیگر به سمت بازار سرمایه جلب شود. سهام‌داران برای کسب سود حاضرند درصد بیشتری کارمزد به سبدگردان بپردازند. سبدگردان‌ها نیز در سال 1400 اوضاع مناسبی نداشتند و جان دوباره بازار سرمایه باعث شده است مسئولیت سبدگردانی سرمایه‌گذاران را با کارمزد کمتری به عهده گیرند.
سبدگردانی؛ از رسمی تا غیررسمی
کارمزد سبدگردانی یکسان نیست و سبدگردان‌ها با توجه به تعداد مشتریان، سابقه کاری، شهرت و اعتبار درصد کارمزدهای متفاوتی دریافت می‌کنند؛ برای نمونه، شرکتی که چندین سال درزمینه سبدگردانی سابقه دارد، کارمزد بالاتری از مشتریان خود دریافت می‌کند و کارمزد سبدگردانی در شرکت نوپا کمتر خواهد بود. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد شرکت‌های دارای مجوز سبدگردانی در اصفهان کارمزد خود را به دو صورت ثابت و متغیر دریافت می‌کنند. کارمزد ثابت در این شرکت‌ها بسته به حجم سرمایه ابتدایی بین سه رقم یک، یک‌ونیم و دو درصد متفاوت است و سود متغیر بسته به نوسان‌های بورس، بین 10 تا 30درصد خواهد بود. بعضی از شرکت‌های جدید در حوزه سبدگردانی نیز طرح‌های جذابی به مردم ارائه می‌دهند. کارمند یکی از این شرکت‌ها به اصفهان‌زیبا گفت: «بـه صورت کوتاه‌مدت 5درصد کارمزد دریافت می‌کنیم؛ 10درصد کارمزد باقی مانده را نیز پس از تسویه‌حساب از سهام‌دار دریافت خواهیم کرد.» تعدادی از سبدگردان‌ها نیز در پی کسادی کسب‌وکار خود در سال 1400 طرح‌های تخفیفی برگزار کرده‌اند. یکی از این سبدگردان‌ها توضیح داد: «دو ماه اول بابت هر میزان سود سرمایه‌گذاری کارمزدی دریافت نمی‌کنیم و پس از اتمام دو ماه 10درصد از سود سهام را به عنوان کارمزد دریافت خواهیم کرد.» سبدگردان دیگری نیز کارمزد خود را بسته به میزان سود سهام بین 5 تا 10درصد دریافت می‌کند؛ یعنی سهام‌داران بابت میزان سود بالای یک سهام 10درصد و میزان سود کمتر باید 5درصد کارمزد بپردازند.
اینجا خبری از مجوز نیست!
دسته‌ای از سبدگردان‌ها نیز شغل اصلی‌شان سبدگردانی نیست و در فعالیت آن‌ها خبری از مجوز رسمی هم نیست! درواقع این افراد به واسطه مهارت و سابقه شخصی، در کنار فعالیت اصلی‌شان، سبدگردانی بورس هم انجام می‌دهند؛ بنابراین اگر سوپرمارکت محل هم بروشور تبلیغاتی برای کسب سود در بازار سرمایه منتشر کرد، جای تعجب ندارد. این دسته سبدگردان‌ها مانند شرکت‌های رسمی، سرمایه متقاضیان را با هماهنگی و اطلاع آن‌ها از میزان ریسک‌پذیری در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند و در سود سرمایه سهام‌داران شریک می‌شوند. بررسی میدانی نشان می‌دهد که سبدگردان‌های غیر رسمی بین 5 تا 25درصد کارمزد از سود حاصل از سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند؛ البته سقف این سود تا قبل از نزولی‌شدن شاخص‌های بورس در سال جاری بین 15 و 30 درصد بود و اکنون کسادی کسب‌وکار آن‌ها موجب شده است کارمزد خود را برای جذب مشتری کاهش دهند. درمجموع، بیشتر سبدگردان‌ها رقم 20درصد را برای کارمزد خود اعلام می‌کنند و متقاضیان در بیشتر مواقع، به‌ویژه با سبدگردان‌های غیررسمی، برای کم‌وزیادکردن کارمزد چانه‌زنی می‌کنند.
همچنین کارمزد سبدگردانی با توجه به حجم سرمایه بالا و پایین می‌شود و این رقم برای سرمایه‌های میلیاردی و میلیون تومانی یکسان نخواهد بود. سبدگردان‌ها در اصفهان برای سرمایه‌های بالاتر از یک‌میلیارد تومان امتیاز ویژه‌ای قائل هستند و مبلغ سرمایه هرچه بالاتر برود، کارمزد سود نیز کمتر خواهد شد. باوجود این، قرمز شدن شاخص‌ها در بازار سرمایه طی ماه‌های گذشته مانع از ورود سرمایه‌های میلیاردی به این بازار شده است و شاید این سرمایه‌های میلیاردی تا پایان سال 1400 باری دیگر جا در دل بورس باز کنند.
