دیرخوابی، بدخوابی، شب‌بیداری و خواب‌های روزانه دشمن سلامت است
خــواب را دســت‌کــم مــی‌گــیــریــم و بیش‌ازاندازه می‌خوابیم یا برعکس چندان نمی‌خوابیم یا دیر می‌خوابیم و بدخواب هستیم؛ این در حالی است که ارتباط زیادی بین خواب خوب و سلامت است؛ چیزی که در جامعه امروزی فراموش شده است. دراین‌باره دکتر محمدجعفر طالب‌پور، محقق طب ایرانی، توضیح‌هایی را به اصفهان‌زیبا می‌دهد.
ارتباط خواب نامناسب و بی‌موقع با بیماریها
اگرچه سال‌هاست دانشمندان درباره موضوع خواب و اهمیت آن در سلامتی انسان تحقیق و پژوهش می‌کنند، اما متأسفانه همچنان یکی از ایرادهای اساسی و اشکال‌های بزرگ سبک زندگی کنونی ما، عدم رعایت بهداشت خواب است. دیرخوابی، بدخوابی، شب‌بیداری، خواب‌های روزانه و... مواردی است که بیشتر افراد جامعه به آن مبتلا هستند.نکته قابل‌تأمل و جالب آن است که صدها سال قبل دانشمندان و اطبای طب ایرانی، حفظ سلامتی فرد سالم و درمان سریع‌تر ناخوشی بیماران را درگرو داشتن خواب مناسب، کافی، به‌موقع و کارآمد دانسته‌اند. البته تأثیر این اصل بر درمان ناخوشی‌ها را در همه بیماریها اعم از جسمی و روحی‌روانی تلقی کرده‌اند.باید اعتراف کرد که یکی از دلایل شکست در درمان بیماریها، غفلت درمانگران عزیز از اهمیت و نقش خواب در سلامتی است؛ این در حالی است که همکاران طب ایرانی، در ویزیت بیماران و مراجعه‌کنندگان، علاوه بر اخذ شرح‌حال، معاینه و توصیه‌های درمانی، وضعیت خواب فرد را بررسی و رهنمودهای لازم جهت ارتقای بهداشت خواب را به آن‌ها ارائه می‌کنند.البته کم نیستند بیمارانی که از ارتباط دادن بیماری‌شان به ریتم خواب، متعجب می‌شوند؛ برای مثال، یک فرد دیابتیک برای اینکه به درمان جواب بهتری دهد و کنترل قندخون ایدئال‌تری داشته باشد، نیازمند ریتم خواب مناسب است؛ حتی درمان آکنه در نوجوانان که مشکل نسبتا شایعی است هم درگرو رعایت بهداشت خواب است و با استنکاف بیمار از رعایت آن، عدم پاسخ‌دهی به درمان دور از انتظار نیست.
اثرات خواب مناسب و به‌موقع
شناخت و آگاهی از اثرات شگرف خواب مناسب و به‌موقع در عملکرد بهینه همه سیستم‌های مختلف بدن، مجال مفصل‌تری می‌طلبد؛ اما اشاره به چند مورد آن خالی از لطف نیست:ارتباط بین عملکرد مغز و خواب امری بدیهی است؛ اما خوب است بدانیم که محققان معتقدند با یک شب بدخوابی (خواب ناکافی، ناکارآمد یا دیرخوابی) ممکن است عملکرد مغز و قدرت استنتاج و استدلال آن تا چهار روز مختل شود و افت کند. با این پیش‌فرض، خودتان درباره دانش‌آموزان، کنکوری‌ها، دانشجویان و... قضاوت کنید که داستان ریتم خواب نامناسب چقدر می‌تواند تأسف‌بار باشد.برخی پژوهش‌ها مؤید آن است که قلب ما در ساعت‌های اولیه شب که زمان خواب و استراحت طبیعی ماست، فرصتی برای ریکاوری و بازتوانی پیدا می‌کند. بدیهی است که دیرخوابیدن، این فرصت طلایی را از قلب ما گرفته و ما را مستعد بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌کند؛ بنابراین می‌توان ادعا کرد که یکی از دلایل شیوع فزاینده این بیماریها در جوانان، شب‌بیداری‌ها و دیرخوابیدن‌هاست.ارتباط ساعت بیولوژیک بدن، به‌ویژه در خصوص ترشح هورمون رشد، با ریتم خواب امری است که سال‌ها شناخته‌شده و مورد تأیید پژوهشگران است.بیشترین میزان ترشح این هورمون در ساعت‌های ابتدایی شب و بیشترین اثربخشی آن زمانی است که فرد در خواب باشد. بر این اساس دختران و پسرانی که نگران کوتاهی قد خود هستند، بیش و پیش از آنکه دنبال دارو و مکمل باشند، بهتر است برای رعایت بهداشت خواب خود همت کنند.
سیستم‌های سم‌زدایی، دفعی و پاک‌سازی بدن در طول روز، پابه‌پای سایر سیستم‌ها فعالیت می‌کنند تا مواد زائد و دفعی در بدن انباشته نشود و سلامت فرد به مخاطره نیفتد. خواب مناسب و به‌موقع، فرصتی برای تجدیدقوا و بازتوانی این سیستم‌هاست؛ این در حالی است که دیرخوابی این فرصت را ضایع می‌کند.به‌هرحال توصیه اکید ما به کسانی که نگران کلیه‌های خود هستند یا دغدغه زیبایی، سلامت پوست و مو و... دارند یا از لک پوستی، آکنه و... رنج می‌برند، رعایت بهداشت خواب است.با خواب عمیق و کم‌شدن فعالیت بسیاری از ارگان‌ها و اندام‌ها، بدن این فرصت را پیدا می‌کند که به ترمیم خود بپردازد؛ مثلا ترمیم زخم‌ها، کنترل مؤثرتر عوامل بیماری‌زا و... . برخی محققان معتقدند در مرحله خواب عمیق، فعالیت پروتئین‌ها و عواملی که در از بین بردن آسیب سموم و مواد مضر مؤثر هستند، بیشتر شده و همین امر سبب تسریع در بهبود زخم‌ها می‌شود.خواب عمیق می‌تواند حساسیت سلول‌های بدن را به انسولین افزایش دهد؛ موضوعی که در افراد دیابتیک به‌عنوان هدف درمان مدنظر است و بسیاری از داروهای کاهنده قندخون، با این هدف تجویز و مصرف می‌شوند. این افزایش حساسیت منجر به کاهش قندخون در افراد دیابتیک می‌شود. دیرخوابی، ممکن است استعداد فرد را برای ابتلا به دیابت افزایش دهد.
دیدگاه‌ها
بسیارعالی
افزودن دیدگاه جدید