در گذشته کسی را با سواد میدانستند که قدرت خواندن و نوشتن داشته باشد، اما در عصر جدید، شرایط پیچیدهتر شده است. اکنون انسان در دهکده جهانی باید در حوزههای مختلف، از حداقل دانش و مهارت لازم برخوردار باشد و بدین گونه است که بحث «سواد رسانه» یا «سواد مالی» مطرح شده است. برای سواد مالی تعاریف گوناگونی مطرح شده است که از میان آنها دو مورد بهتر میتواند مفهوم آن را برساند. سواد مالی، توانایی قضاوت آگاهانه و تصمیمگیری مؤثر درباره استفاده و مدیریت پول است.
سواد مالی ترکیبی از آگاهی، دانش، مهارتها، گرایش و رفتارهای مالی لازم برای تصمیمگیری صحیح مالی و سرانجام دستیابی به وضعیت مساعد مالی فردی است. از همین دو تعریف مختصر هم میتوان به فقدان «سواد مالی» در میان آموزههای دوران تحصیل دانشآموزان یا حتی مقاطع دانشگاهی پی برد و در نتیجه بسیاری از مردم در این زمینه عملکرد ضعیفی دارند. آن گروهی نیز که عملکرد مناسبی در مباحث مالی دارند، یا بر حسب تجربه به این مهارت دست یافتهاند یا سعی کردهاند از طریق دورهها و کتابهای متفرقه به این دانش و مهارت دست یابند.
موضوع اصلی «کتاب سواد مالی برای همه» نیز بر همین اصل استوار است. در این کتاب تاکید شده است که برخی از موضوعات همانند وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، میزان درآمد، میزان تحصیلات، سن افراد و ... موجب تغییر در سبک زندگی و در نتیجه برنامه مالی افراد میشود و اینجاست که سواد مالی میتواند کمک کند افراد رفتار مالی مناسبی از خود بروز دهند.
این کتاب که توسط دو نفر از دانش آموختههای اقتصاد نوشته شده است مشتمل بر یازده فصل است. در ابتدا به ارزش آموزش اشاره میشود و در فصلهای بعدی به اهمیت پسانداز، سرمایهگذاری، اصول سرمایهگذاری، بدهی، ملاحظات مالیاتی، بیمه، کارآفرینی، علم اقتصاد، اشتباهات رایجی که نباید انجام داد و در نهایت بودجه خانوار پرداخته میشود. موسی احمدی و محمدجواد صدیقی پاشاکی به عنوان نویسندههای این کتاب سعی کردهاند بین مطالب خشک اقتصاد و مسائل مالی روزمره پلی بزنند تا فهم و درک آن برای عموم مردم آسانتر شود. این کتاب برای افرادی مناسب است که آشنایی ابتدایی با مفاهیم اقتصادی و سرمایهگذاری را ندارند؛ چرا که با خواندن این کتاب متوجه میشوند در هر برهه از زندگی باید برنامه مالی مشخصی دنبال کرده تا از بحرانهای مالی برای خانوارها جلوگیری کنند. یکی از بخشهای جذاب کتاب، کادر «چه حدس میزنید؟» است که در میان مطالب آکادمیک، نکات جالب توجهی ارائه میکند و خستگی خواندن کتاب را بر طرف میکند.
اما در روی دیگر سکه، این کتاب مشکلاتی هم دارد که در صورت اصلاح آن در چاپهای بعدی، میتواند خواننده بیشتری به خود جذب کند. نخست سردرگمی محتوای کتاب است. از یک سو در پیشگفتار کتاب تاکید شده است «در این کتاب تلاش شده مجموعهای از مفاهیم را در زمینه مالی بر اساس موضوعاتی که در کشورهای دیگر وجود داشته ارائه نموده و به صورت ویژه مابه ازای آن در کشورمان مورد بحث و بررسی قرار گیرد.» با این حال کتاب همچنان به ترجمه منابع خارجی پایبند است و در برخی مواقع سعی شده تجربه اجرای برخی ابزارهای مالی در ایران ارائه شود. برای مثال، بحث کارتهای اعتباری همچنان در ایران جا نیفتاده است و این در حالی است که در دیگر کشورها بخش قابل توجهی از سواد مالی به مدیریت این کارتها باز میگردد. در این شرایط کتاب بیشتر جنبه ترجمه و تألیف دارد تا نوشتهشدن. اگر بخواهیم سواد مالی را بهدرستی در ایران تطبیق دهیم باید این دانش و مهارت را به طور کامل با توجه به شرایط اقتصاد ایران، پیاده سازی کرد.
نکته دیگری که مخاطب را پس میزند، اشکالات نگارشی و ویرایشی متعدد کتاب است. برای مثال یک کلمه ساده بیش از ده بار در کل کتاب اشتباه نوشته شده است یا در فهرست کتاب فصل 10 جا افتاده است و این گونه است که از فصل نهم به یک باره به فصل یازدهم میرسیم. اگر قبل از چاپ، کتاب به دست یک ویراستار سپرده میشود، خروجی کار بسیار درخشانتر میشد. با این حال ویراستار هم نمیتواند اشکالات اقتصادی و مالی کتاب را برطرف کند. تصور کنید برای توضیح یکی از مباحث کتاب مثالی آورده شده است که محاسبات آن با ریال آغاز شده و در نهایت با دلار به پایان میرسد! شاید اگر نویسندگان کتاب برای بازبینی نهایی وقت بیشتری صرف میکردند این کتاب میتوانست به یک منبع مناسب برای یادگیری سواد مالی تبدیل شود.
از سوی دیگر «سخن ناشر» که در ابتدای کتاب آورده شده است هم یک متن تکراری است که در دیگر کتابهای این ناشر چاپ شده است. به نظر میرسد ناشر نیز میتوانست در کنار کمیت چاپ کتاب در زمینههای مالی و سرمایهگذاری، اندکی روی کیفیت کار نیز حساسیت بیشتری به خرج دهد. در زمینه سواد مالی کتاب «پزشک مالی» هم منتشر شده است که خواندن آن جذابیت بیشتری برای مخاطبانی دارد که به دنبال کشف جذابیت در علم غیرجذاب اقتصاد هستند. کتاب «سوادمالی برای همه» توسط انتشارات بورس وابسته به شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس در 250 صفحه و به قیمت 40 هزار تومان منتشر شده است.
افزودن دیدگاه جدید