محور این رویداد چهار فعالیت بودند: رونمایی از کتاب «پشت مطبخ» که می‌توان در حوزه سلامت و گردشگری خوراک طبقه‌بندی‌اش کرد، رونمایی از مجموعه کتاب‌هایی با عنوان «یک قصه در پنج روایت» در حوزه سلامت روان کودک، افتتاح نمایشگاه عکس غذاهای اصیل اصفهانی که می‌توان فعالیتی در حوزه هنر و میراث ناملموس دانستش و البته رونمایی از پکیج هدیه‌های صنایع‌دستی در دوران کرونا که از اصفهان برای شهرداران شهرهای خواهرخوانده اصفهان ارسال شدند.
شله‌ماش و قمری را چطور می‌پزند؟! تابه‌حال دمپخت ماش را با کوکوقندی خورده‌اید؟ کوفته سرکه شیره چند گرم پروتئین و چند کیلوکالری انرژی دارد؟ اصلا از این‌ها بگذریم، اگر اصفهان به عنوان شهر خلاق صنایع‌دستی بخواهد برای خواهرشهرهایش هدایای صنایع‌دستی متناسب با مقتضیات دوران کرونا بفرستد، چه هدایایی بهتر است؟ پاسخ به این سؤالات را در ذهنتان داشته باشید و بعد به این فکر کنید که چقدر «گوش می‌دهید» و چقدر «صحبت می‌کنید» و کفه این ترازو به کدام طرف سنگینی می‌کند؟! از این سؤال هم بگذریم و به این برسیم که هرکدام از ارگان‌های فعال در شهر چه مسئولیت‌هایی در حوزه سلامت جامعه دارند و چقدر و چطور به این وظایف عمل می‌کنند؟ در گزارش پیش رو می‌توانید پاسخ‌هایی یا دست‌کم سرنخ‌هایی برای رسیدن به جواب‌های درست به این سؤالات را پیدا کنید.
ظهر 17 اسفندماه اداره توسعه فرهنگ سلامت در خیابان شریعتی خوراسگان (کنار سینما بهمن)، میزبان مسئولان تصمیم‌گیر شهر بود. افرادی از جمله محمد عیدی نجف‌آبادی (معاون فرهنگی شهردار اصفهان)، مرتضی رشیدی (معاون اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان)، مهدی تمیزی (معاون هنری سازمان فرهنگی)، حبیب‌الله ناظریان (معاون ورزشی سازمان فرهنگی)، کوروش محمدی (رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر اصفهان)، فریده روشن (رئیس کمیسیون فرهنگی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان) و حمید مکارمی (معاون فرهنگی منطقه 15 شهرداری). میزبانی رویداد هم برعهده فریناز تولائیان (رئیس اداره توسعه فرهنگ سلامت) و کارکنان این ارگان بود که برنامه را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار و از مهمانان هم با پک‌های حاوی ماسک و الکل و خورشت ماست در کاسه‌های لعابی به صورت پک‌شده، پذیرایی شد.
توجه به شأن شنیدن ضامن سلامتی جامعه است
محمد عیدی صحبت‌هایش را با یک هشدار و آموزه مهم آغاز کرد؛ صحبتی که اگر آویزه گوش همه شود، ارتقای سلامت روان و حتی سلامت جسمی مردم را در پی خواهد داشت. رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان با اشاره به کتاب «تمهیدات» عین‌القضات همدانی تصریح کرد: «عین‌القضات از بین حواس خامسه اولویت را به حس سامعه (شنیدن) می‌دهد. او معتقد است که خداوند انسان را به اندازه شنیده‌هایش مکلف می‌کند. از همین منظر است که مولانا با «بشنو» آغاز می‌کند.» به روایت او، در ساختارهای مدیریتی توهم تولی‌گری همه کارها به خصوص امور فرهنگی که اصلا متولی‌بردار نیستند، وجود دارد؛ در حالی‌که باید توجه شود که همه ما چه مسئولیتی داشته باشیم و تصمیم‌گیری کلان برعهده‌مان باشد چه نه، معلول فرهنگ هستیم و بدتر اینکه خیلی از مواقع در بیان اولویت‌های ارگانی سردرگمی وجود دارد و اولویت‌هایی تعریف می‌شوند که اصلا به هیچ کدامشان نمی‌رسیم! این در حالی است که اصلا شأن همه مخصوصا اگر در مقام مدیریتی باشند، «شأن شنیدن» است نه مدام سخن‌گفتن! او تأکید کرد: «اگر معتقدیم شهر موجود زنده است. موجود زنده این شایستگی را دارد که خودش نیازهای خودش را بیان کند و اگر کسی قائل به برنامه‌ریزی است باید بداند که اول لازم است خوب بشنود تا بتواند نیازهای شهر را پاسخ دهد، اما ما متاسفانه قدرت شنیدن را از دست داده‌ایم و بیشتر سخن می‌گوییم.»
«پشت مطبخ» با رویکرد نو و شیوه جذاب آموزش منتشر شد
معاون فرهنگی شهردار اصفهان در ادامه صحبت‌هایش به موضوع رونمایی از محصولات شش‌ماهه اداره توسعه فرهنگ سلامت معاونت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان اشاره کرد و درباره یکی از محصولات این اداره تصریح کرد: «به مناسبت روز اصفهان امسال بیش از 150 اثر را که همه بی‌مانند هستند و با رویکردهای جدید تولید شدهاند، معرفی کردیم یکی از این محصولات هم کتاب پشت مطبخ بود. خود من چون به نمادشناسی علاقه دارم، کتاب‌های مختلفی را درباره شیوه‌ها و انواع طبخ در ایران خوانده‌ام؛ اما هیچ‌کدام به اندازه کتاب «پشت مطبخ» رویکردی روایت‌گونه همراه با شیوه آموزش لذت‌بخش نداشته‌اند.» محمد عیدی، پوشش و خورش را دو نماد هویتی قدرتمند برای هر ملت دانست و افزود: «مثلا پیتزا به جز رفع نیاز اولیه، جهانی از پارادایم‌های فکری را هم ایجاد می‌کند. بیسکوئیت هم نماد یک پارادایم فکری است؛ به همین دلیل هم اکنون مکتبی به نام «مک‌دونالیزم» وجود دارد که حاصل نوعی از سلایق فکری و ذائقه‌ای است که در جهان رواج پیدا کرده است.»
دومین محصولی که رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان به معرفی آن پرداخت، مجموعه پنج‌جلدی با موضوع سلامت کودکان بود. او در این باره گفت: «ما در جامعه خودمان کتاب کودک زیاد داریم، اما عمدتا در دنیای متخصصان بزرگ در حوزه کودک کار می‌کند و هرکسی به خودش اجازه نمی‌دهد، در این حوزه نظر بدهد. خرسندم که اداره توسعه فرهنگ سلامت با انتشار این کتاب‌ها بر مسئله مهمی در جامعه ما که عدم درک متقابل میان والدین و فرزندان است انگشت تأکید گذاشته است.»
او از طراحی گرافیک شهر دوستدار کودک توسط خود کودکان و نوجوانان اصفهان، به عنوان افتخاری برای سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان یاد کرد. همچنین به روایت عیدی، یکی از وظایف مهم شهرداری‌ها «حفظ الصحه» یا حفظ سلامت جامعه است و این در قانون اول مشروطه برای بلدیه ذکر شده است. او افزود: «امیدوارم روزی برسد که شهری را داشته باشیم که حوزه‌های مدنی آن رویدادهای فرهنگی را صورت بندی کنند. البته خوشحالم که شورای شهر بر شبکه‌سازی محله‌ای به منظور توانمندسازی و مهارت افزایی شهروندان برای ایجاد یک فضای گفت‌وگو در شهر انگشت تأکید گذاشته است.»
توسعه فرهنگ سلامت برای پرکردن خلأهای بی‌شمار جامعه
رئیــــــس کمیسیـون اجتماعـی و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر اصفهان سخنران بعدی مراسم بود که صحبت‌هایش را این‌چنین آغاز کرد: «در شرایطی که جامعه درگیر مشکلات جدی در حوزه سلامت روان و آسیب‌های اجتماعی است، امیدوارم تلاش‌های اداره توسعه فرهنگ سلامت به برطرف‌شدن این مشکلات کمک کند.» کوروش محمدی تصریح کرد: «کاهش سرمایه اجتماعی و به دنبال آن، کاهش حس تعلق شهروندی و مسئولیت اجتماعی یکی از مشکلات جدی اصفهان است و به همین دلیل اداره توسعه فرهنگ سلامت را بازویی در کنار سایر دستگاه‌های متولی مانند اداره‌کل بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی می‌بینیم که به پر کردن خلأهای موجود در حوزه سلامت و مدیریتی می‌پردازد.»
او که تحصیل‌کرده دکترای روان‌شناسی تربیتی و عضو پنجمین دوره شورای اسلامی شهر اصفهان است، ابراز امیدواری کرد که با فعالیت‌های ارگان‌های مسئول در حوزه سلامت، شاهد رشد دانش سلامت جامعه و پرکردن خلأهای اجتماعی، شهروندی و سلامت جامعه باشیم. محمدی تصریح کرد: «امروز اثرات برنامه‌های اداراتی مانند اداره توسعه فرهنگ سلامت در فرهنگ‌سازی را در جامعه و در میان شهروندان می‌بینیم، هرچند نیاز جامعه به این برنامه‌ها بسیار بیشتر از این‌هاست.»
اصفهان خاص است و فعالیت در آن هم باید ویژه باشد
رئیس کمیسیون فرهنگی و ورزشی شورای شهر اصفهان در سخنرانی سوم جلسه، از توجه شهرداری به هنر و هنرمند از یک سو و ورزشکار و علاقه‌مندان میراث از سوی دیگر، گفت و افزود: «به‌ندرت اتفاق می‌افتد گردشگری به ایران سفر کند و از اصفهان بازدید نکند که به‌خاطر سرمایه‌های ارزشمند اصفهان، منابع انسانی و هنرمندانی است که اصفهان امروزی را ساختند. بنابراین شهر اصفهان در تمام ابعاد، خاص است و برنامه‌ریزی برای آن هم باید خاص باشد، پس در برنامه‌ریزی‌ها باید سیاست‌گذاری مناسب و همه‌جانبه داشته باشیم.» فریده روشن، از فعالیتی که در حوزه صنایع‌دستی و سلامت در سطح بین‌المللی و ملی انجام شده هم یاد و تصریح کرد: «ارسال مجموعه صنایع‌دستی شامل ماسک‌های قلمکاری و قلمزنی برای شهرهای خواهرخوانده اصفهان در جهان و کلان‌شهرهای ایران از جمله اقدامات ارزشمند اداره توسعه فرهنگ سلامت سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری در جهت تقویت تعاملات و ارتباطات اصفهان با جهان بود.» او با بیان اینکه جوامع گوناگون بر اساس فرهنگ، ذائقه و تعاملات اجتماعی غذاهای مختلف و متفاوتی دارند، ادامه داد: «تهیه کتاب پشت مطبخ در روزگاری که بسیاری از غذاهای اصیل ما منسوخ شده اقدام بسیار ارزشمندی بود. در اصفهان غذاهای سنتی وجود داشته که شاید نام آن‌ها را هم نشنیده باشیم، اما در فرمول آن‌ها به ارزش غذایی و سلامت غذا بسیار توجه شده است.»
از ترکیب کوکوقندی با عدس‌پلو تا طعم و رنگ یخنی‌ترش
یکی از جذاب‌ترین محصولاتی که در جلسه رونمایی شد، کتابی با عنوان «پشت مطبخ» بود. این کتاب در 43 صفحه منتشر شده و در شناسنامه‌اش این اسامی را می‌خوانیم: محمدباقر انصاری (پژوهشگر و نویسنده)، دکتر حمیدرضا طغیانی خوراسگانی (کارشناس تغذیه)، بینش زمانی (مدیر اجرایی)، مهسا هدایتی (مدیر هنری)، استودیو آن (ناصر حسنی)، امیرمهدی رحیمیان (عکاس صنعتی). همچنین پدرام کازرونی، مهناز سلیمان‌نژاد، نسیم بهاری، رضا دالوند، غزاله بیگدلو، مریم طهماسبی، حمیده خسرویان، گلریز گرگانی، سحر حقگو، هاله قربانیان و فاطمه خسرویان تصویرگران این کتاب بوده‌اند. بیست غذا در این کتاب معرفی شدهاند که عبارت‌اند از: شله‌ماش و قمری، شله‌ماش و زردک، شله‌بریان و زیره، گوشت و عدس، گوشت و لوبیا، گوشت و نخودآب، نخودآب‌به‌لیمو، یخنی‌ترش، کباب حسینی، کباب مشتی زردکی، کوفته سرکه شیره، بریان، سرگنجشکی، قیمه‌ریزه، قلیه‌پیتی (جغوربغور)، آش آبغوره، خورشت نعناع جعفری، دمپخت ماش لاخلی، خورشت ماست و کوکوقندی. نکته جذابی که در این کتاب وجود دارد، تنوع محتواست. هر غذا در دو صفحه معرفی شده. ابتدا یک صفحه تصویرسازی و لیست مواد اولیه را می‌بینید. در صفحه دوم ابتدا عکسی از سینی حاوی غذا و دورچین و پیش‌غذایش را می‌بینید. سپس دستور پخت به صورت فشرده و کوتاه ذکر شده و در سومین بخش همین صفحه لیست ارزش غذایی آمده که شامل میزان انرژی، کربوهیدرات، پروتئین، چربی، کلسیم، آهن، سدیم، پتاسیم، منیزیم، ویتامین آ و ویتامین سی است. در میان دو صفحه یک کارت‌پستال هم طراحی شده که امکان جداکردنش از کتاب هم وجود. بر یک طرف این کارت پستال یک داستان کوتاه درباره غذای منتخب وجود دارد و بر طرف دیگر، تصویرسازی‌ای مرتبط با داستان را می‌بینیم. مثلا متوجه می‌شوید برای پختن غذای «یخنی‌ترش» باید 250 گرم گوشت گوسفندی را با همین میزان پر زردآلو و آلو و 750 گرم به، 1.5 استکان بزرگ خرده‌برنج و به همین میزان شکر، اضافه کنید و نمک، فلفل، زردچوبه و آب هم نیاز دارید و 3312 کیلوکالری انرژی و 716 گرم کربوهیدرات در این غذا وجود دارد.محمد باقر انصاری که از سال 1348 سابقه نویسندگی در حوزه‌های مختلف و به ویژه برای رادیو را دارد، با تأکید بر اینکه دستور پخت همه غذاهای کتاب بر اساس انجام تحقیقات میدانی انجام شده، در گفت‌وگو با اصفهان زیبا تصریح کرد: «بر اساس تحقیقاتی که طی دو سال انجام دادم، به 32 غذای اصفهانی رسیدم که از این لیست، بیست غذا را برای انتشار در این کتاب انتخاب کردیم. طی این مدت با بسیاری از افرادی که این غذاها را می‌پزند گفت‌وگو کرده‌ام؛ از خانم نودساله گرفته تا خانم جوانی که دستور پخت را از مادر و مادربزرگش گرفته و مطالب کتاب بر این اساس تهیه شد. بعضی از این غذاها را خیلی از مردم نمی‌شناسند و حتی اسمش را هم نشنیده‌اند. مثلا نمی‌دانند یخنی‌ترش چه رنگ نارنجی زیبایی دارد.»
او ادامه داد: «بعضی از غذاها هم هستند که اسامی‌شان به طور غلط بین مردم جاافتاده. مثلا می‌گویند: «ماش و قمری» در حالی‌که «شله ماش و قمری» درست است. قصه‌های کوتاهی هم که برای هرکدام نوشتم به این دلیل بود که بگویم چه اهمیت و کارکردی از لحاظ سلامتی دارند.»
به روایت انصاری، در این کتاب تأکید بر معرفی غذاها بوده، اما اصفهان در حوزه نوشیدنی و شربت و خوراک‌ها هم غنی است. البته کوکوقندی یکی از خوراک‌هایی است که برخی به عنوان غذا هم به آن نگاه می‌کنند و حتی کوکوقندی را با عدس پلو می‌خورند.
خواهرشهرهای خارجی اصفهان صنایع‌دستی هدیه گرفتند
اسمش را بگذاریم «خاتمِ جهانگردِ ایرانگردِ دوران کرونا»! جعبه خاتم را که باز می‌کنیم روی مخمل آبی داخل جعبه، قوس، نماد اصفهان، را می‌بینیم با عبارت انگلیسی Lets Stop coronavirus و یک ظرف کوچک سفال زرین‌فام اثر اسماعیل شیران. یک ماسک مسی که رویش عبارت فارسی و انگلیسی «دست‌هایمان دور، قلب‌هایمان نزدیک» حک شده و یک کارت‌پستال با عبارت فارسی «رسید مژده که ایام غم نخواهد ماند/ چنان نماند و چنین نیز هم نخواهد ماند» و چند کاتالوگ گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان هم به انضمام بیست عدد ماسک قلمکار دولایه همه در این جعبه قرار داده شده و برای شهرداران فلورانس، بارسلونا، فرایبورگ و… ارسال شدهاند. همچنین ماسک مسی در جعبه شیشه‌ای هم به همراه ماسک‌های قلمکار برای معاونان فرهنگی کلان‌شهرهای ایران فرستاده شده؛ به هر حال شهر خلاق صنایع‌دستی لازم است برای نشان‌دادن همدردی در زمان کرونا هدیه‌ای متناسب با دو عنوان جهانی‌اش در حوزه صنایع‌دستی داشته باشد. این پکیج دومین محصولی است که توسط اداره توسعه فرهنگ سلامت معاونت اجتماعی سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان طراحی شد.
مقصدی در خوراسگان برای گردشگریِ سلامت
نمایشگاه غذاهای اصیل اصفهان یکی دیگر از فعالیت‌های اداره توسعه فرهنگ سلامت بود. به این صورت که عکس‌های کتاب پشت مطبخ به صورت قاب‌هایی بر دیوار با توضیحات ارائه شدهاند و همه مراجعین می‌توانند در طبقه اول این اداره نمایشگاه را ببینند. بنابراین همین روزها هم اگر گذارتان به خوراسگان و جنب سینما بهمن افتاد، می‌توانید این نمایشگاه و البته دو نمایشگاه جالب دیگر در این اداره را ببینید؛ یکی با عنوان «دنیای شگفت انگیز فیزیک» با انواع بازی‌های خطای دید و آینه‌ها و… که مخصوصا برای کودکان و نوجوانان می‌تواند جذاب باشد و دیگری، «نمایشگاه سلامت» با چیدمان‌ها و اصواتی که به هدف افزایش آگاهی عمومی درباره تغذیه صحیح تهیه شدهاند. البته برای هماهنگی بیشتر می‌توانید به سایت salamat.esfahanfarhang.ir مراجعه کنید یا با شماره 03135211990-5 تماس بگیرید.
