در فیلمی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، تعدادی جوان ایرانی در حال گفت‌وگو و تصویربرداری از یک محموله کوچک از واکسن فایزر هستند؛ محموله‌ای که گمانه‌زنی‌های اولیه حاکی از آن بود که از خارج کشور خریداری و قاچاقی وارد کشور شده‌اند، اما اینکه چه کسی یا چه کسانی و چگونه توانسته‌اند این محموله را وارد کشور کنند و سرانجام آن چه شد، سؤال‌هایی است که هنوز و بعد از گذشت چند روز از انتشار این فیلم بی‌پاسخ مانده و مقام مسئولی در رابطه با آن اظهار نظر نکرده است.
شاید واکسن‌ها قاچاق شده است
انتشار این فیلم در فضای مجازی برای مدتی سکوت مسئولان وزارت بهداشت را به همراه داشت تا اینکه کیانوش جهانپور، سخن‌گوی سازمان غذا و دارو در واکنش به آن به پایگاه خبری «انتخاب» گفت که اصالت فیلم منتشرشده درخصوص پالت واکسن فایزر را نمی‌توان تأیید کرد که در ایران ضبط شده یا در کشورهای همسایه بوده، اما ممکن است به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد. آنچه در فیلم مشخص است نوار بسته‌بندی پست بین‌المللی شرکت دویچه پست موسوم به DHL است که این شرکت در حال حاضر هیچ محموله‌ای به ایران ارسال نمی‌کند. او این احتمال را داد که شاید این محموله به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد: «اگر این فیلم داخل ایران ضبط شده باشد، شاید محموله به یکی از کشورهای همسایه ما پست و سپس به طور قاچاق وارد کشور شده باشد.»
محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو نیز در گفت‌وگو با ایرنا در این باره گفت: «با توجه‌به محدودیت منابع تولید، بین کشورهای متحد نیز چالش وجود دارد و با وجود پیش‌پرداخت مبالغ تأمین واکسن، همچنان سهمیه‌ها تأمین نشده‌اند. از سوی دیگر، همه محموله‌های واکسن که وارد کشور می‌شوند با برچسب‌گذاری کد خاصی روی آن الصاق می‌شود و در هنگام تزریق با کد ملی فرد، در سامانه تیتک تطبیق داده می‌شود که مثلا چه کسی، کدام ویال واکسن از کدام کشور را دریافت کرده است.»
آنطور که رئیس سازمان غذا و دارو در خصوص شایعه وجود محموله قاچاق فایزر گفته است: «زنجیره سرد واکسن فایزر، دمای منفی شصت تا هفتاد درجه سانتی‌گراد است و به این دلیل، امکان جابهجایی آن بین کشورها وجود ندارد. به فرض محال، اگر واکسن کنونی، فایزر باشد، در جابهجایی قطعا اثربخشی خود را از دست داده است.» درحالی شانه‌ساز از نبود دمای منفی شصت تا هفتاد درجه سانتی‌گراد برای نگهداری این واکسن سخن می‌گوید که در دقیقه 2 و33ثانیه ویدئوی منتشرشده از واکسن‌های فایزر در کشور، بالای صفحه دستگاهی که دمای یخچال ویژه اکسیــــــژن را نشـــــان می‌دهد، نشانی اینترنتی وب سایت «شرکت مهندسی فراتجهیز آرمان‌پژوه» مشخص است؛ شرکت اصفهانی که آنطور که در وب سایت آن آمده، یکی از تولیدکنندگان تخصصی چمبرهای تست دما و رطوبت و فریزرهای 86- درجه سانتی‌گراد در کشور و با کاربردهای پزشکــــــی و آزمایشگاهی و صنعتـی تولید است.
شرکت فرا تجهیز در واردات فایزر هیچ دخالتی نداشته است
اما احسان مهدوی، مدیرعامـــــل شرکت تجهیز فراتجهیز آرمان‌پژوه در رابطه با این موضوع به اصفهان زیبا می‌گوید: «انتشار کلیپ استفاده از فریزر 80- درجه این شرکت جهت نگهداری واکسن‌های فایزر و پیگیری این موضوع مشخص شد که با توجه به زمینه تخصصی تولیدی و صنعتی این شرکت، شرکت فرا تجهیز در واردات واکسن فایزر هیچ دخالتی نداشته است و با توجه به طیف وسیع مشتریان حقیقی و حقوقی شرکت اطلاعی هم درباره کاربرِ نهایی داخلی یا خارجی دستگاه در کلیپ مذکور در اختیار شرکت نیست. این شرکت محصولات خود را تاکنون به بسیاری از مراکز آزمایشگاهی دانشگاهی، تحقیقات زیستی و ژنتیک، داروسازی و دیگر اشخاص حقیقی یا حقوقی به فروش رسانده است و در فرایند فروش اطلاعاتی صرفا در مورد نوع کاربری صنعتـــــی یا آزمایشگاهی دستگاه اخذ می‌شود و جزئیات مواد و نمونه‌های مورد نگهداری از مشتری اخذ نمی‌شود. همچنین دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان در یک سال گذشته هیچ خریدی از این شرکت نداشته است و به نظر می‌رسد این دانشگاه از ظرفیت تجهیزات قبلی خود از برندهای خارجی یا تولیدات شرکت فرا تجهیز خریداری شده در سنوات قبلی استفاده کرده باشد.» این درحالی است که تا پیش از گمانه‌زنی‌هایی مطرح بود که حتی در صورت رفع ممنوعیت واردات واکسن فایزر به ایران، یخچال‌هایی با دمای بین 60- تا 80- درجه بـــــــرای نگهــــداری آن‌ها وجــــــود ندارد.
شرایط نگهداری واکسن‌ها وجود دارد
در این میان، اما سؤال اساسی این است که با وجود یخچال‌هایی با دمای پایین و امکان نگهداری واکسن فایزر در آن، چرا مسئـــولان وزارت بهــــــــداشــت می‌گوینـــــد واکسن‌های موجـــــــود در آن فیلم به دلیـــــل فراهم‌نبودن شرایط نگهداری و تبادل بین کشورها از بین رفته‌اند؟
این سوالی است که محسن مصلحی، قائم‌مقام سازمان نظام‌پزشکی استان در گفت‌وگو با اصفهان زیبا ترجیح می‌دهد به آن پاسخ ندهد. او با اشاره به اینکه یخچال‌هایی با دمای 70-درجه که برای نگهداری واکسن و دیگر فرآورده‌های بیولوژیک موردنیاز است در کشور وجود دارد، بیان می‌کند: این یخچال‌ها چیزی نیستند که امکان تهیه آن‌ها وجود نداشته باشند؛ البته شرایط نگهداری و دمای مورد نیاز واکسن‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و در میان نگهداری واکسن فایزر نسبت به سایر واکسن‌ها سخت‌تر است؛ برای مثال واکسن‌های سینوواک نواواکس، اسپوتنیک وی، جانسون و جانسون، سینوفارم و کواکسین به دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد نیاز دارند؛ درحالی‌که واکسن فایزر برای نگهداری به دمایی بین منفی 60 تا 80 درجه سانتی‌گراد نیاز دارد.»
مصلحی در ادامه با بیان اینکه دسترسی ایران به دوزهای قابل توجهی از فایزر و مدرنا آسان نیست، می‌گوید: «نباید فکر کرد که به غیر از فرایند کواکس به این راحتی تعداد قابل توجهی واکسن فایزر و مدرنا می‌توان تهیه کرد.»
