«دلار 30 تا 40 هزارتومانی تا پایان سال»؛ این پیشبینی سیگنالفروشان در شبکههای اجتماعی است. آنها با دریافت حق عضویت ماهانه یا فروش پکیجهای آمـــوزشــی تــحلیــلهــای اقــتصــادی مــختلــفی برای زیرمجموعه خود انجام میدهند و بررسیها نشان میدهد تعداد زیادی از آنها در طول چند ماه گذشته، دلار 30 تا 40 هزارتومانی را تا پایان سال پیشبینی کردهاند. چاپ پول، رشد نقدینگی، سود بانکی و کسری بودجه سنگین از اصلیترین دلایل کارشناسان فضای مجازی برای بیان این تحلیلهاست.
بازار ارز در چند ماه اخیر رفتار کم نوسانی در پیشگرفته و در بازه 20 تا 25 هزار تومان نوسان کرده است؛ این در حالی است که بازه 22 تا 24 هزار تومان، بیشترین حرکات دلار را در دل خود جا داده است. حالا بازار ارز در آستانه آغاز فعالیت دولت سیزدهم با چالشهای اقتصادی متعددی روبهروست که هر یک از این چالشها میتواند در گام نخست بر قیمت ارز تأثیرگذار باشد. پیشبینیها از آینده قیمت ارز نیز دامنه وسیعی را در برمیگیرد؛ از ثبات نسبی در همین محدوده تا رسیدن دلار به بالاتر از 100 هزار تومان!
سیگنالفروشان مدعیاند دولت در طول دو سال گذشته پول زیادی چاپ کرد و این نقدینگی بهزودی بر اقتصاد کشور اثرگذار خواهد شد. از طرفی، بر اساس تحلیل این افراد، دولت رئیسی در ادامه سال برای جبران کسری بودجه راهی جز چاپ اسکناس ندارد. جدای از تمام این مسائل، نرخ بهره 20 درصدی دیر یا زود اثر منفی بر ارزش پول ملی میگذارد. سیگنالفروشان با استدلال این مسائل پیشبینی دلار 30 تا 40 هزارتومانی در آیندهای نزدیک دارند و بر این باورند که نه برجام و نه هیچ توافق سیاسی دیگری توان مقابله با نرخ ارز را ندارند؛ ولی ازنظر اقتصادی آیا دلار 40 هزارتومانی در سال 1400 محقق خواهد شد؟
کارشناسان عقیده دارند که بیتردید چاپ پول و رشد نقدینگی بر تورم و کاهش ارزش پول ملی مؤثر است و نشانههای زیادی از چاپ اسکناس بدون پشتوانه در اقتصاد دیده میشود. در مناظرههای انتخاباتی نیز رئیسکل سابق بانک مرکزی از چاپ چند هزارمیلیاردی اسکناس گفت؛ ضمن اینکه باوجوداین اقدامات، دولت هنوز برای باقیمانده سال جاری کسری بودجه سنگینی دارد. منابع مختلف کسری بودجه را بالاتر از 300 هزار میلیارد تومان بیان میکنند.
دولت جدید در نخستین ماههای فعالیت باید اوراق قرضه 20 درصدی را تسویه و با مشکلات بزرگ اقتصادی دستوپنجه نرم کند؛ درنتیجه هنوز احتمال چاپ پول بالاست؛ اگرچه سیاستمداران از آزادسازی پولهای بلوکهشده ایران میگویند. با توافق سیاسی، بخشی از دلارهای نفتی به کشور بازمیگردند؛ ولی همتی در مناظرههای انتخاباتی ادعا کرد دولت پیشاپیش برای آزادسازی پولهای بلوکهشده اسکناس چاپ کرده است.
تیم رئیسی راهی جز کاهش هزینههای دولت و کشور برای باقی سال ندارد. شاید با کاهش هزینهها و توافقهای سیاسی نرخ دلار را در کوتاهمدت کنترل کنند؛ ولی از همه مهمتر نرخ بهره است. آیا دولت رئیسی سود 20درصد سپردهها را ادامه خواهد داد؟ تمام دولتها میدانستند نرخ بهره بالا یک روز گریبانگیر آنها خواهد شد؛ ولی به دلایل مختلف موفق به کاهش سود سپردهها نشدند. در دولت روحانی بارها بانک مرکزی با صدور بخشنامههای مختلف به بانکها دستور داد بالاتر از 15درصد و 16درصد سود نپردازند؛ ولی هرگز موفق به کنترل این وضعیت نشد. بانکها با ترفندهای مختلف از زیر ذرهبین بانک مرکزی فرار کردند و همین امروز هم برای سود بالاتر از 20درصد تبلیغ میکنند.
سود 20درصد سپردهها یعنی نقدینگی در مدت پنج سال دو برابر خواهد شد. نرخ بهره بالا مانند سمی مهلک برای بخشهای تولید است؛ با این حساب اگر دولت رئیسی در سال اول کسری بودجه و چاپ پول را کنترل کند، بازهم با غولی به نام نرخ بهره مواجه است.
نرخ بهره کشورهای توسعهیافته جهان کمتر از 3درصد است و گاهی منفی میشود؛ ولی در ایران سود 20درصدی به معضل بزرگ اقتصاد تبدیلشده است. کارشناسان عقیده دارند دولت جدید یا نرخ بهره را کنترل میکند یا نرخ بهره کنترل اقتصاد را از دست رئیسی میگیرد. نرخ بهره حتی اقتصاد دولت احمدینژاد، با آن درآمد افسانهای نفتی را زمینگیر کرد؛ درنتیجه هیچ توافق و هیچ اقدام اقتصادی توان مقابله با اثرات ویرانگر نرخ بهره 20 درصدی را ندارد.
اگر کسری بودجه و چاپ پول در دولت جدید کنترل شود، دیر یا زود نرخ بهره جهش سنگینی به نرخ ارز خواهد داد. تحلیلگران اقتصادی عقیده دارند با نرخ بهره 20 درصدیِ امروز یا 15 درصدی موردنظر بانک مرکزی بهزودی باید منتظر دلار 40 هزار، 58 هزار و ارقامی بالاتر از 100 هزار تومان بود. وقتی دلار در مدت 10 سال از زیر سه هزار تومان به بالاتر از 30 هزار تومان رسید، پس شاید دلار 250 هزارتومانی برای 10 سال آینده موضوع عجیبی نباشد.
اگر چاپ پول، نقدینگی مازاد و کسری بودجه دولت با اقداماتی سریع کنترل نشود و رئیسی برای کاهش نرخ بهره برنامهای عملی پیاده نکند، شاید حق با سیگنالفروشان فضای مجازی باشد و تا انتهای سال دلالهای خیابان سپه دلار 40 هزارتومانی بفروشند.
افزودن دیدگاه جدید