مدیریت پسماند، کنترل ترافیک، کاهش آلودگی هوا، تقویت زیرساخت‌های شهری، طراحی و فضاسازی شهر بر اساس معیارهای استاندارد و…، همه از طریق استفاده صحیح از فناوری و نوآوری‌های نوین میسر شده و کمک‌رسان مدیران شهری در مسیر اداره شهر بوده است. در این راستا، مرکز نوآوری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی وبیناری را با عنوان «ابزارهای نوین در تحلیل‌های شهری» با محوریت معرفی حوزه‌های مختلف نوآوری در موضوعات شهری برگزار کرد. معرفی استارتاپ‌های نمونه در چهار حوزه برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، حمل‌ونقل شهری و شبکه زیرساخت، محیط‌زیست و آلودگی شهری و معرفی دو نرم‌افزار پیشرفته در این حوزه از موضوعات ارائه‌شده در این وبینار بود.
استارتاپ‌های شهری، یاریگران مدیریت شهری
در مقدمه این وبینار بیان شد که استارتاپ‌های شهری در حوزه‌های مختلفی همچون پسماند، طراحی فضاهای شهری، محیط‌زیست، حمل‌ونقل و… قابلیت طراحی و اجرا دارند و می‌توانند در تسهیل روند اداره شهر مؤثر واقع شوند. همچنین از سایتی بانام «درایو اَند لیسِن» یاد شد که امکان پرسه زدن در شهرهای جهان را برای کاربران خود به‌صورت مجازی فراهم کرده است. یعنی کاربران این سایت می‌توانند شبیه به سرنشین یک خودرو در خودروی‌شان بنشینند و در خیابان‌های شهر موردنظرشان در نقطه‌ای از جهان رانندگی کنند و از نزدیک با فضای شهر، طراحی شهر و جزئیاتی همچون نوع رانندگی شهروندان، میزان استفاده از دوچرخه یا خودرو، میزان بهره‌مندی شهروندان از منظر آسمان یا آسمان‌خراش‌ها و… روبرو شوند.
سامانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات شهر
یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال پر چالش ترین موضوعات شهری، مسئله ساخت‌وساز پروژه‌های عمرانی در شهر است. از یک ساختمان کوچک در نقطه‌ای از شهر گرفته تا پروژه‌های بزرگی که گاه تا چند سال شهر را به کارگاهی عمرانی بدل می‌کنند. اما جالب است بدانید که چنین روند پیچیده و پر چالشی، می‌تواند با استفاده از فناوری مرتبط، تسهیل شود.
نیلوفر کاروانی کارشناس ارشد شهرسازی در این وبینار با اشاره به این موضوع، درباره برنامه‌ریزی و مدیریت شهری و چالش‌های موجود در آن توضیحاتی را بیان کرد. او کمبود اطلاعات در دسترس تصمیم‌گیرندگان شهری را یکی از مشکلات مهم آنها دانست و یادآور شد که اجرای پروژه‌های شهری در هنگام برنامه‌ریزی نیازمند اطلاعاتی است که با ارائه راهکارها و پیشنهادهای لازم، سرعت عمل کار را بالا ببرد. او تأکید کرد: «جمع‌آوری اطلاعات شهری از طریق پلتفرم‌ها و دوربین‌ها، ایجاد تعامل سازمان‌یافته بین مدیران و برنامه ریزان شهری با شهروندان، مدیریت پروژه و رصد فرآیند اجرا توسط شهرداران و مدیران شهری و تشویق شهروندان به بارگذاری اطلاعات و عکس‌های مرتبط با شهر برای افزایش اطلاعات در دسترس، ازجمله امکاناتی است که می‌توان با استفاده از استارتاپ‌های حوزه شهری به آنها دست‌یافت.»
پلتفرمی برای ساخت‌وسازهای شهری
این کارشناس ارشد شهرسازی در ادامه به معرفی پلتفرم «اِربِن فوت پرینت»، اولین پلتفرم هوشمند شهری پرداخت که در سال 2014 راه‌اندازی شده و از بهترین پلتفرم‌ها در این زمینه به شمار می‌رود. این پلتفرم با ارزیابی شرایط موجود، از مدیریت پروژه در مقیاس‌های متفاوت محلی گرفته تا سطح منطقه‌ای، زمان‌بندی و پایش پروژه‌ها را مدیریت می‌کند و مجموعه‌ای از اطلاعات موردنیاز را در اختیار مدیران شهری قرار می‌دهد. پیدا کردن چالش‌های موجود از دیگر کارایی‌های این پلتفرم است که با سنجش آنها، بهترین عملکرد و راهکار را در اختیار مدیران قرار می‌دهد.»
او افزود: «اگر فرض کنیم که مدیریت شهری قصد ساختن یک واحد مسکونی در فاصله نیم مایلی از یک ایستگاه ترانزیت را داشته باشد، پلتفرم مذکور با بررسی دقیق خود گزارشی از وضعیت موجود برای ساخت این ساختمان، چالش‌ها و راهکارهای موجود و… ارائه می‌دهد. به‌جز این، دانشجویان می‌توانند برای تعریف پروژه‌های تحقیقاتی‌شان از این پلتفرم استفاده کنند.»
راهی برای حل معضلات ترافیکی در شهر هوشمند
پلتفرم دیگری که این کارشناس ارشد شهرسازی درباره آن اطلاعاتی را ارائه کرد، «کوانتلا» نام دارد که در امریکا ساخته‌شده و گام مهمی در راستای رسیدن به شهر هوشمند به شمار می‌رود. او گفت: «پلتفرم کوانتلا با استفاده از قابلیت اینترنت اشیاء داده‌های موجود درزمینهٔ ترافیک، آلودگی هوا، منابع آب مصرف‌شده در شهر و…، را تحلیل کرده و بهترین نحوه مدیریت شهر در این زمینه را به مدیران ارائه می‌دهد. این پلتفرم باعث افزایش درآمدهای شهری شده و به برنامه ریزان کمک کرده تا بتوانند مدیریتی قابل‌قبول در شهر داشته باشند.»
به گفته او، پلتفرم موجود 30 درصد از بودجه اینترنت اشیا را در اختیار دارد تا بتواند خدمات بهتری به کاربران ارائه بدهد. همچنین هدف از راه‌اندازی این پلتفرم، هوشمند سازی شهرها و اداره آنها از طریق فناوری‌های نوین است. آن‌طور که کاروانی گفت، شهروندان می‌توانند این پلتفرم را بر روی تلفن همراهشان نصب‌کرده و از این طریق با مدیران شهری مرتبط شوند و توصیه‌های خود را در راستای اداره بهتر شهر ارائه کنند.
حمل‌ونقل هوشمند، ویژگی بارز شهر هوشمند است
«هوشمند سازی حمل‌ونقل شهری» موضوع دیگری بود که در این وبینار توسط «ایراندخت ناصح» کارشناس ارشد شهرسازی موردبررسی قرار گرفت. او توسعه و بهینه‌سازی حمل‌ونقل شهری و تسهیل دسترسی و افزایش کیفیت وسایل نقلیه عمومی و همچنین خلق راهکارهای نوین یا کمک فناوری جدید به‌منظور تسهیل پایش تجزیه‌وتحلیل وضعیت عبور و مرور و ترافیک را دو چالش مهم در این زمینه دانست و گفت: «راهکارهای حل چالش نخست عبارت‌اند از امکان رزرو نزدیک‌ترین تاکسی و آگاهی از مسیر حرکت و مشخصات سایر مسافران، امکان رزرو صندلی وسیله نقلیه عمومی در زمان و مکان موردنظر، امکان اجاره دوچرخه در نقاط مختلف شهر در هر بازه زمانی، تسهیل دسترسی به وسایل نقلیه عمومی با فناوری آنلاین و استفاده از بستر آنلاین برای معرفی مناسب‌ترین وسیله نقلیه عمومی متناسب با شرایط افراد. چنانکه برای حل چالش دوم نیز راهکارهایی همچون اتصال وسایل حمل‌ونقل عمومی به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات ترافیکی، امکان رزرو پارکینگ‌های خصوصی و عمومی در زمان و مکان موردنظر، امکان کنترل تردد وسایل نقلیه در پارکینگ‌ها بدون استفاده از نیروی انسانی و … وجود دارد.»
پارکینگ هوشمند بخش حیاتی شهر هوشمند است
این کارشناس ارشد رشته شهرسازی با اشاره به اینکه ترافیک یکی از مشکلات بارز شهرها به شمار می‌رود و به‌طور متوسط هر راننده 20 دقیقه از وقت خود را صرف پیدا کردن پارکینگ می‌کند، افزود: «در شهر هوشمند هر راننده می‌تواند با استفاده از قابلیت هوشمند سازی پارکینگ‌ها، خودروی خود را پارک کند. درواقع اپلیکیشن ها داده‌هایی را در اختیار راننده می‌گذارند که باعث کاهش ترافیک و سرعت در انجام کار می‌شود. بر این اساس باید گفت که پارکینگ هوشمند بخش حیاتی شهر هوشمند است.»
او استارتاپ «پارک ویز» در امریکا را از اپلیکشن های معروف در این زمینه دانست و گفت: «شهروندان با استفاده از تلفن همراه خود و نصب این اپلیکیشن به لیست تمامی پارکینگ‌ها و قیمت آنها دسترسی دارند. پارگینک داران نیز می‌توانند جای پارک خودشان را به‌راحتی در این فضا ارائه کنند.»
او ادامه داد: «ایده راه‌اندازی این استارتاپ در سال 2004 توسط مؤسسان این شرکت در حالی شکل گرفت که آنها به دنبال مکان‌یابی جای پارک برای بازی بیس بال بودند. آنها سرانجام در سال 2007 این شرکت را راه‌اندازی کردند و توانستند تا سال 2019 بیش از 100 نفر را استخدام کنند. در سال 2020 نیز با شرکت‌های بزرگ خودروسازی قرارداد بستند. در حال حاضر این شرکت با 40 میلیون کاربر و 4 هزار مکان پارکینگ در بیش از 50 شهر خدمت‌رسانی می‌کند.»
راهکارهای هوشمندانه برای حل معضل بازیافت شهری
یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیریت شهرهای پرجمعیت، مسئله بازیافت و محیط‌زیست شهری است. موضوعی که ایراندخت ناصحی درباره آن دو چالش را مطرح کرد و گفت: «ارتقا روش‌های مدیریت زباله و کمک به رشد بازیافت به‌منظور توسعه پایدار زیست‌محیطی همگام با رشد شهرنشینی و همچنین افزایش میزان آلودگی هوا در شهرها و ایجاد روش‌هایی برای پایش و کاهش آسیب به شهروندان دو چالش مهم این حوزه هستند. برای چالش اول راهکارهایی همچون رصد کامیون‌های حمل زباله جهت آگاهی از زمان و مکان انتقالات ضایعات، تشخیص میزان پر شدن سطل‌های زباله جهت انتقال به‌موقع، ایجاد پلتفرم برای تعامل کسب‌وکارها با شرکت‌های بازیافت جهت انتقال ضایعات و… وجود دارد.»
او ادامه داد: «یکی از معضلات بزرگ شهرداری ایالات‌متحده امریکا، صرف سالانه بیش از 15 میلیون دلار برای جمع‌آوری و تفکیک بازیافت بود. آنها متوجه شدند که روش‌های سنتی دیگر جواب نمی‌دهد و باید برای حل این مشکل به روش‌های فناورانه و هوشمندانه روی بیاورند.»
به گفته او، در این زمینه نرم‌افزاری بانام «زیروسایکِل» ارائه شد که به تحلیل داده‌های موجود درزمینه جمع‌آوری ضایعات و تفکیک بازیافت می‌پردازد. این نرم‌افزار همچنین با نمایش میزان بازیافت تفکیک‌شده توسط هر شهروند، حس رقابت را در میان آنها ایجاد می‌کند.
او استارتاپ «زیست اپ» را تنها نمونه چنین نرم‌افزاری در ایران دانست و شرح داد: «این استارتاپ توسط آقای قلی زاده دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته کامپیوتر در دانشگاه شهید بهشتی بارگذاری شده است و اولین و تنها سامانه آنلاین در جمع‌آوری پسماند خشک به شمار می‌رود. «زیست اپ» با ثبت اطلاعات لازم، کامیون‌ها را برای جمع‌آوری به محل کاربر می‌برد. هدف این اپلیکیشن فرهنگ‌سازی درزمینه جداسازی زباله خشک از تر است و در حال حاضر با 40 هزار کاربر در منطقه دو شهرداری تهران فعالیت دارد و تنها از فروش تفکیک زباله درآمدزایی می‌کند.»
