اما از دی ماه سال نودوهشت خورشیدی، با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سخنگوی قوه قضائیه و رئیس شوراهای حل اختلاف، مجتمع شماره ۳۵ شورای حل اختلاف تهران ویژه فرهنگ، هنر و رسانه به عنوان مرجع تخصصیتر برای رسیدگی به دعاوی هنری افتتاح شد. این شورا از آن زمان تاکنون در چند شهر و استان دیگر کشور نیز دارای شعب تازهای شده است. متعاقب از آن با هماهنگی میان دستگاههایی از قبیل وزارت دادگستری، ریاست قوه قضائیه، ریاست کانون وکلا و برخی از اتحادیههای هنرمندان و کانونهای داوری، بنابر این شده است که در معیت محاکم عمومی حقوقی و دادسراهای فرهنگ و رسانه و در اجرای مأموریت ذاتی شوراهای حل اختلاف که متعاقب از نام آنان قابل درک است، پیش از طرح دعاوی در دادگاههای عمومی حقوقی بتوان اختلافات حوزه حقوق هنرمندان را در این شورا مرتفع کرد.
محمل قانونی این شورا کجاست؟
از آنجایی که آیینهای دادرسی در امور مدنی و کیفری تابع شرایط اجتماعی روز بوده و ممکن است بر اساس جمعیتشناسی و بافت شهری و پیشرفت تکنولوژی و پیدایش ضروریات تازه، مواعد و اماکن و تقسیمبندیها و صلاحیتهای ذاتی و محلی محاکم تغییر کنند، در نتیجه در قوانین موضوعه مدنی و کیفری و همچنین قوانین خاص زیر مجموعه این دو نمیتوان در زمان تصویب قوانین نحوه دادرسی آنان را نیز به شکل قطعی مورد تعیین تکلیف قرار داد. بلکه باید همواره رویهها را از طریق مراجعه به قوانین آیین دادرسی دریافت. تشکیل شوراها و محاکم تخصصی برای رسیدگی به موضوعات خاص مانند دادسراهای خاص جرائم مالی و اقتصادی، فرهنگ و رسانه، خانواده و نظایر اینها در راستای هدف اصلی وزارت دادگستری و قوه قضاییه برای تقسیمبندی دقیقتر و ریز تر موضوعات و استفاده از کادر قضایی باتجربه و متخصص در هر حوزه است. پس بر اساس همین نوع نگاه میتوان گفت که تشکیل شورای حل اختلاف هنرمندان نیز منع قانونی نداشته و از آنجایی که با دستور ریاست قوه قضائیه و پس از اعلام نیاز و تأیید کارشناسی کارگروههایی متشکل از هنرمندان، وکلا، داوران و مسئولان وزارت دادگستری و حتی قضات تشکیل شده است، میتواند امری پسندیده و در خور توجه قلمداد شود.
نگاه و افق این رویداد قضایی چیست؟
بخشهایی از ارائه هدف مسئولان بانی و سازنده این مرجع قضایی، به این شکل در جراید و بیانیهها عنوان شده است که با تلخیص اما عینا نقل میشود:
معاون وقت قوه قضائیه: اصحاب رسانه در عرصه فرهنگسازی نقش بسیار پررنگی دارند و هیچ فرهنگی بالاتر از آشتی و سازش نیست که سیره اسلام و ائمه اطهار است. این افتتاح جای تبریک به وزارت ارشاد دارد که به این مهم توجه کردهاند. امیدواریم که از این رهگذر بتوانیم در اقشار و اصناف مختلف از گذرگاه شوراهای حل اختلاف، به صلح و سازش دست یابیم؛ زیرا همانطور که میدانید، بیش از ۳۰ درصد پروندههای شورای حل اختلاف به صلح و حل میانجامد و با توجه به پتانسیل این بخش شوراها میتوانند نقش مهمی در کاهش پروندههای بخش قضایی داشته باشند. افتتاح این مجموعه در آستانه روز خبرنگار، نه تنها با هدف رسیدگی به مشکلات اهالی هنر، فرهنگ و رسانه است، بلکه تلاشی در راستای الگوسازی برای فرهنگی ارزشمدارانه و توجه به آموزههای دینی برای دستیابی به صلح و سازش نیز به شمار میرود؛ بنابراین امیدواریم اهالی هنر و رسانه بتوانند از این ظرفیت نهایت استفاده را ببرند.
وزیر فرهنگ و ارشاد: فرهنگ و هنر برخلاف سایر رشتهها حوزه محدودی را به دنبال ندارد و همه اجزای یک جامعه را تحتالشعاع قرار میدهد؛ بنابراین هر حوزهای وجه و ارتباطی با محصولات حوزه فرهنگ و رسانه دارد. در واقع فرهنگ و هنر با همه اجزای زندگی عجینشده است. بنابراین آرامش و امنیت این حوزه میتواند بر دیگر بخشهای زندگی اجتماع تأثیرگذار باشد. در حوزه اهالی فرهنگ و رسانه مباحثی وجود دارد که مربوط به ویژگیهای شخصیتی و منزلت این افراد است؛ بنابراین مناسبات باید به گونهای تعریف شود که جایگاه و منزلت اجتماعی این افراد مد نظر قرار گیرد. البته این به معنای رد عدالت اجتماعی نیست، بلکه مدنظر قرار دادن تفاوتهای این گروه، در راستای عدالت اجتماعی است. سیر دادرسی در فضای نهادهای قضایی در برخی موارد به علتهای مختلفی طولانی میشود که این مسیر گاهی سبب میشد که افراد یا وارد این پروسه نشوند یا کار را در نیمهراه رها کنند، ضمن اینکه طولانیشدن مسیر نیز باعث هزینهبر شدن مسائل نیز میشود؛ بنابراین ما باید مدنظر داشته باشیم که در دعوی یک نویسنده با ناشر چقدر این صرف زمان و هزینه میتواند عقلانی و منطقی باشد. وزیر فرهنگ، هنر و رسانه دارای زیرشاخههای گسترده، بسیار متنوع و تخصصی است که هر کدام نیز به مباحث شناخت کافی دارند؛ بنابراین ما باید به سمت مسیرهای تخصصیتر در این راستا گام برداریم که البته یکی از این ساختارها همین شورای حل اختلاف است؛ زیرا بر مبنای آمارهای منتشر شده این بخش به شکل موفقی توانسته در حلوفصل پروندهها موفق عمل کند؛ این اتفاق از این زاویه بسیار حائز اهمیت است که میتواند مشکلات اصحاب رسانه و اهالی فرهنگ را کاهش دهد و باعث حفظ شأن و منزلت این گروه ارزشمند جامعه شود. در واقع یکی از کارکردهای چنین مجتمعی این است که میتواند باعث تقویت بخش هنر و رسانه شود تا کمتر فضای موجود به اختلاف بینجامد و بتوانیم فضای فرهنگ و هنر و رسانه را نیز تقویت کنیم؛ زیرا بسیاری از مشکلات و اختلافات به دلیل عدم ارتباط و گفتوگو و سوءتفاهمهای موجود است.